عیب یابی کامپیوتر های شخصی

صرفنظر از این که کامپیوتر شما چگونه تولید شده است و یا نرم افزارهای نصب شده بر روی آن چگونه نوشته شده اند ، همواره احتمال بروز خطاء وجود داشته و ممکن است در آن لحظه امکان دسترسی به کارشناسان برای تشخیص خطاء و رفع مشکل وجود نداشته باشد . آشنائی با فرآیند عیب یابی و برخورد منطقی و مبتنی بر علم با این مقوله می تواند علاوه بر کاهش هزینه ها،صرفه جوئی در مهمترین منبع حیات بشری یعنی زمان را نیز بدنبال داشته باشد .
نرم افزارهای عیب یابی از جمله امکانات موجود و در عین حال بسیار مهم در این زمینه بوده که می توان از آنان به منظور عیب یابی یک کامپیوتر استفاده نمود . 

● نرم افزارهای عیب یابی 

برای عیب یابی کامپیوترهای شخصی تاکنون نرم افزارهای عیب یابی متفاوتی ارائه شده است . برخی از اینگونه نرم افزارها درون سخت افرار کامپیوترهای شخصی ، برخی دیگر درون تجهیزات جانبی ( نظیر کارت های الحاقی ) ، تعدادی دیگر به همراه سیستم عامل و برخی دیگر به عنوان محصولات نرم افزاری مجزائی عرضه شده اند . 
) POST▪ اقتباس شده از:( Power On Self Test برنامه فوق پس از روشن کردن هر نوع کامپیوتر شخصی به صورت اتوماتیک اجراء می گردد . روتین های فوق درون حافظه ROM مادربرد و ROM موجود بر روی کارت های الحاقی ذخیره می گردند. 
▪ نرم افزارهای عیب یابی ارائه شده توسط یک تولید کننده خاص : تعداد زیادی از تولید کنندگان معتبر کامپیوتر به منظور عیب یابی کامپیوترهای تولیدی خود ، اقدام به پیاده سازی و عرضه نرم افزارهای عیب یابی مختص سیستم های خود می نمایند . 
▪ نرم افزارهای عیب یابی جانبی : به همراه تعداد زیادی از دستگاه های سخت افزاری ، نرم افزارهای عیب یابی خاصی ارائه می شود که می توان از آنان به منظور تست صحت عملکرد سخت افزار مورد نظر استفاده نمود . به عنوان نمونه آداپتورهای SCSI دارای یک برنامه عیب یابی می باشند که درون حافظه ROM BIOS کارت تعبیه و با فشردن کلیدهای ctrl+A در زمان راه اندازی سیستم، امکان دستیابی و استفاده از آن وجود خواهد داشت . کارت های صدا و شبکه نیز معمولا" به همراه یک برنامه عیب یابی ارائه می گردند که می توان از آنان درجهت تشخیص صحت عملکرد وظایف محوله هر کارت استفاده بعمل آورد . 
▪ نرم افزارهای عیب یابی ارائه شده توسط سیستم عامل : به همراه سیستم های عامل (نظیر ویندوز) ، نرم افزارهای عیب یابی متعددی ارائه شده است که می توان از آنان به منظور شناسائی و مونیتورینگ کارآئی و عملکرد هر یک از عناصر سخت افزاری موجود در کامپیوتر استفاده نمود . 
▪ نرم افزارهای عیب یابی آماده : تعدادی از تولید کنندگان نرم افزار به منظور عیب یابی کامپیوترهای شخصی اقدام به ارائه نرم افزارهای عیب یابی همه منظوره ای نموده اند. هر یک از نرم افزارهای فوق دارای پتانسیل های مختص به خود بوده که می توان با توجه به خواسته خود از آنان استفاده نمود . 

● برنامه عیب یابی POST 

زمانی که شرکت آی.بی. ام در سال ۱۹۸۱ اولین کامپیوترهای شخصی را ارائه نمود در آنان از ویژگی هائی استفاده شده بود که قبلا" مشابه آنان در سایر کامپیوترها به خدمت گرفته نشده بود . استفاده از برنامه ای موسوم به POST و Parity-checked حافظه ، نمونه هائی در این زمینه می باشند . پس از روشن کردن هر نوع کامپیوتری درابتدا و قبل از هر چیز دیگر ( نظیر استقرار سیستم عامل درون حافظه ) ، برنامه POST به منظور بررسی تست صحت عملکرد عناصر اصلی سخت افزار موجود در یک کامپیوتر اجراء خواهد شد . 
POST ، مشتمل بر مجموعه ای از دستورالعمل های ذخیره شده در تراشه ROM-BIOS مادربرد است که مسئولیت تست تمامی عناصر اصلی در زمان روشن کردن کامپیوتر را برعهده دارد . برنامه فوق قبل از استقرار هرگونه نرم افزار در حافظه ، اجراء خواهد شد . 

● برنامه POST چه چیزی را تست می نماید ؟ 

پس از روشن کردن کامپیوتر، برنامه POST به صورت اتوماتیک اجراء و مجموعه ای از تست های لازم به منظور بررسی صحت عملکرد عناصر اصلی در کامپیوتر را انجام می دهد. تست حافظه ، پردازنده ، حافظه ROM ، مدارات حمایتی برداصلی و تجهیزات جانبی نظیر اسلات های موجود بر روی برد اصلی ، نمونه هائی در این زمینه بوده که توسط برنامه POST تست خواهند شد . اندازه برنامه POST بسیار کم بوده و صرفا" قادر به تشخیص خطاهای بحرانی می باشد . در صورتی که پس از انجام هر یک از تست های انجام شده توسط برنامه POST مشکل خاصی تشخیص داده شود ، پیام های خطاء و یا هشداردهنده ای که نشاندهنده نوع خطاء است ، ارائه می گردد . پیامد وجود هر گونه خطاء در این مرحله ، توقف فرآیند معروف بوتینگ ( استقرار سیستم عامل درون حافظه ) خواهد بود . خطاهائی که توسط برنامه POST تشخیص داده می شوند را fatal error نیز می گویند چراکه عملا" توقف فرآیند بوتینگ را بدنبال خواهند داشت . 

● نحوه نمایش نوع خطاء 

ماحصل اجرای برنامه POST ، ارائه سه نوع پیام خروجی است : کدهای صوتی ، کدهای مبنای شانزده که برروی یک پورت I/O با یک آدرس خاص ارسال می گردد و پیام های مبتنی بر متن که بر روی نمایشگر نمایش داده می شوند . برای گزارش خطاهای تشخیص داده شده توسط برنامه POST از سه روش زیر استفاده می گردد : 
▪ کدهای صوتی ( Beep Codes ) : کدهای فوق از طریق بلندگوی سیستم قابل شنیدن می باشند . 
▪ کدهای Checkpoint : کدهای فوق ، کدهای مبنای شانزده checkpoint می باشند که برای یک پورت I/O با یک آدرس خاص ارسال می گردند . برای مشاهده کدهای فوق به یک برد خاص نصب شده در یکی از اسلات های ISA و یا PCI نیاز می باشد . 
▪ پیام های نمایش داده شده بر روی نمایشگر : پیام های خطاء فوق صرفا" پس از مقداردهی اولیه آداپتور ویدئو قابل نمایش بر روی نمایشگر و استفاده خواهند بود . 

● کدهای صوتی برنامه POST 

از کدهای فوق صرفا" برای اعلام خطاهای بحرانی استفاده می گردد . خطاهای فوق در ابتدای فرآیند راه اندازی کامپیوتر و زمانی که هنوز کارت ویدئو و سایر سخت افزارها وارد مدار عملیاتی نشده اند ، محقق می گردند . با توجه به این که در این مقطع نمایشگر در دسترس نمی باشد ، کد مربوط به هر یک از خطاهای موجود به صورت مجموعه ای beep مشخص می گردد . در صورتی که ماحصل اجرای برنامه POST موفقیت آمیز بوده و مشکل خاصی وجود نداشته باشد ، پس از اتمام برنامه POST ، صرفا" یک صدای beep قابل شنیدن خواهد بود . در برخی سیستم ها ( نظیر کامپیوترهای کامپک ) پس از اتمام موفقیت آمیز برنامه POST دو مرتبه beep نواخته می شود . در صورتی که تست صحت عملکرد برخی عناصر با موفقیت توام نباشد ، برای اعلام نوع خطاء تعداد مشخصی beep که ممکن است کوتاه و یا بلند و یا ترکیبی از هر دو باشد ، نواخته می گردد . 

● کدهای Checkpoint مربوط به برنامه POST 

کدهای فوق ، اعداد مبنای شانزدهی می باشند که توسط روتین های برنامه POST بر روی یک پورت I/O با یک آدرس خاص ( مثلا" آدرس h ۸۰ نوشته می گردند . به کدهای فوق ، کدهای POST نیز گفته شده و امکان مشاهده و خواندن آنان صرفا" با نصب آدپتورهای خاصی در یکی از اسلات های سیستم ، فراهم می گردد . آداپتورهای فوق در ابتدا توسط تولید کنندگان مادر برد و به منظور تست سخت افزارهای تولیدی استفاده می گردید . در ادامه شرکت های متعددی ( نظیر میکرو ۲۰۰ و ۲۰۰۰ ، JDR Microdevice ) با تولید اینگونه کارت ها امکان استفاده از آنان را برای سایر تکنسین ها فراهم نمودند . 
از کدهای POST Checkpoint می توان به منظور ردیابی وضعیت سیستم در زمان فرآیند بوتینگ از زمانی که سیستم روشن می گردد تا زمانی که برنامه bootstrap loader اجراء می گردد ( آغاز استقرار سیستم عامل در حافظه )، استفاده نمود . 
پس از نصب یک POSTcode reade درون یکی از اسلات های مادربرد و همزمان با اجرای برنامه POST ، یک عدد مبنای شانزده بر روی نمایشگر کارت نمایش داده خواهد شد . در صورت توقف غیرمنتظره سیستم ، با استفاده از کد نمایش داده شده می توان خطاء موجود را تشخیص داد . 

● پیام های نمایش داده شده بر روی نمایشگر 
پیام های نمایش داده شده بر روی صفحه نمایشگر ، پیام های مختصری می ب

اشند که یک نوع خاص خطاء را گزارش می نمایند . پیام های فوق صرفا" پس از مقداردهی کارت ویدئو و نمایشگر قابل نمایش و استفاده خواهند بود .

طراحی نخستین نیروگاه تولید برق و اتومبیل بدون سوخت جهان در نیشاب

طراحی نخستین نیروگاه تولید برق و اتومبیل بدون سوخت جهان در نیشابور

مدیرعامل و تیم فنی و مهندسی شرکت یکتا شرق نیشابور توانستند نخستین نیروگاه برق و اتومبیل طراحی کنند که از هیچگونه سوخت طبیعی و غیرطبیعی استفاده نمی کنند.به گزارش سرویس علم و فن آوری پایگاه اطلاع رسانی صبا به نقل از باشگاه خبرنگاران حسین غنمی با اشاره به ایجاد انگیزه دوچندان برای طراحی دستگاه های دیگر پس از طراحی موفق قطار بدون سوخت و چرخ افزود: ‌بعد از موفقیت در طرح های فوق توانستیم با جابجایی جرم، نیروگاهی راطراحی کنیم که از هیچگونه نیروی طبیعی و غیرطبیعی بر روی زمین برای تولید برق استفاده نمی کند.
وی با اشاره به اینکه از این تکنولوژی در موتور خودرو نیز می توان استفاده کرد تصریح کرد: این نیروگاه پس از استارت با نیروهای مختلف از جمله باتری،‌علاوه بر تولید انرژی خود را تغذیه و مازاد انرژی را تولید می کند که در این حالت هیچ محدودیتی برای تولید انرژی ندارد و بسته به توان ژنراتور در هر رنجی در طی مدت زمان دلخواه انرژی تولید می کند.
غنمی با اشاره به اینکه قاعده نیوتن مبنی بر ثابت بودن جرم و انرژی در تمامی کتب فیزیک از ابتدای دوران راهنمایی تا دکترای فیزیک باید تغییر کند.
وی نداشتن آلودگی زیست محیطی، نیاز نداشتن به سوخت، امنیت 100 درصد، هزینه ساخت کمتر، هزینه تعمیر و نگهداری بسیار کم، فضای ساخت کم، میزان استهلاک بسیار کم، وزن کم، آلودگی صوتی بسیار کم، حذف هرگونه حمل و نقل سوخت، نیاز نداشتن به جایگاه سوخت، حذف هزینه سوخت و نبود زباله های اتمی را از مهمترین مزیت های موتور بدون سوخت خودرو و نیروگاه برق بدون سوخت عنوان کرد.
حسین غنمی گفت: همه چیز با توجه به قدرتی که خداوند به ما داده است امکان پذیر است.
یادآور می شود: راهسازی مدرن، مسکن و شهرسازی،‌دامداری و کشاورزی، انبوه سازی مسکن و سایر طرح های تفریحی و رفاهی به صورت مدرن از جمله طرح های مهم مدیرعامل شرکت ماشین سازی یکتا شرق نیشابور است که هم اکنون در حال تحقیقات تخصصی در ارتباط با تکمیل این طرح ها است.

Quantum Shot Noise

Fluctuations in the flow of electrons signal the transition

from particle to wave behavior. Published in

revised form in Physics Today, May 2003, page 37.

Carlo Beenakker & Christian Sch¨onenberger 

“The noise is the signal” was a saying of Rolf Landauer,

one of the founding fathers of mesoscopic physics. What

he meant is that fluctuations in time of a measurement

can be a source of information that is not present in the

time-averaged value. A physicist may delight in noise, in

a way reminiscent of figure 1.

Noise plays a uniquely informative role in connection

with the particle-wave duality. It was Albert Einstein

who first realized (in 1909) that electromagnetic fluctuations

are different if the energy is carried by waves or

by particles. The magnitude of energy fluctuations scales

linearly with the mean energy for classical waves, but it

scales with the square root of the mean energy for classical

particles. Since a photon is neither a classical wave

nor a classical particle, the linear and square-root contributions

coexist. Typically, the square-root (particle)

contribution dominates at optical frequencies, while the

linear (wave) contribution takes over at radio frequencies.

If Newton could have measured noise, he would

have been able to settle his dispute with Huygens on the

corpuscular nature of light — without actually needing

to observe an individual photon. Such is the power of

noise.

The diagnostic property of photon noise was further

developed in the 1960’s, when it was discovered that

fluctuations can tell the difference between the radiation

from a laser and from a black body: For a laser the wave

contribution to the fluctuations is entirely absent, while

it is merely small for a black body. Noise measurements

are now a routine technique in quantum optics and the

quantum mechanical theory of photon statistics (due to

Roy Glauber) is textbook material.

Since electrons share the particle-wave duality with

photons, one might expect fluctuations in the electrical

current to play a similar diagnostic role. Current fluctuations

due to the discreteness of the electrical charge are

known as “shot noise”. Although the first observations

of shot noise date from work in the 1920’s on vacuum

tubes, our quantum mechanical understanding of electronic

shot noise has progressed more slowly than for

photons. Much of the physical information it contains

has been appreciated only recently, from experiments on

nanoscale conductors.1

PURE SUBSTANCE

A substance that has a fixed chemical composition throughout is called a

pure substance.

are all pure substances.

A pure substance does not have to be of a single chemical element or

compound, however. A mixture of various chemical elements or compounds

also qualifies as a pure substance as long as the mixture is homogeneous.

Air, for example, is a mixture of several gases, but it is often considered to

be a pure substance because it has a uniform chemical composition

(Fig. 3–1). However, a mixture of oil and water is not a pure substance.

Since oil is not soluble in water, it will collect on top of the water, forming

two chemically dissimilar regions.

A mixture of two or more phases of a pure substance is still a pure substance

as long as the chemical composition of all phases is the same

(Fig. 3–2). A mixture of ice and liquid water, for example, is a pure substance

because both phases have the same chemical composition. A mixture

of liquid air and gaseous air, however, is not a pure substance since the

composition of liquid air is different from the composition of gaseous air,

and thus the mixture is no longer chemically homogeneous. This is due

to different components in air condensing at different temperatures at a

specified pressure.

Water, nitrogen, helium, and carbon dioxide, for example,

The Greenhouse Effect

The Greenhouse Effect:

Global Warming and Climate Change

You have probably noticed that when you leave your car under direct sunlight

on a sunny day, the interior of the car gets much warmer than the air

outside, and you may have wondered why the car acts like a heat trap. This

is because glass at thicknesses encountered in practice transmits over 90

percent of radiation in the visible range and is practically opaque (nontransparent)

to radiation in the longer wavelength infrared regions. Therefore,

glass allows the solar radiation to enter freely but blocks the infrared radiation

emitted by the interior surfaces. This causes a rise in the interior temperature

as a result of the thermal energy buildup in the car. This heating

effect is known as the

greenhouses.

The greenhouse effect is also experienced on a larger scale on earth. The

surface of the earth, which warms up during the day as a result of the

absorption of solar energy, cools down at night by radiating part of its

energy into deep space as infrared radiation. Carbon dioxide (CO

vapor, and trace amounts of some other gases such as methane and nitrogen

oxides act like a blanket and keep the earth warm at night by blocking the

heat radiated from the earth (Fig. 2–66). Therefore, they are called “greenhouse

gases,” with CO

taken out of this list since it comes down as rain or snow as part of the

water cycle and human activities in producing water (such as the burning of

fossil fuels) do not make much difference on its concentration in the atmosphere

(which is mostly due to evaporation from rivers, lakes, oceans, etc.).

CO

CO

The greenhouse effect makes life on earth possible by keeping the earth

warm (about 30°C warmer). However, excessive amounts of these gases disturb

the delicate balance by trapping too much energy, which causes the

average temperature of the earth to rise and the climate at some localities to

change. These undesirable consequences of the greenhouse effect are

referred to as

greenhouse effect, since it is utilized primarily in2), water2 being the primary component. Water vapor is usually2 is different, however, in that people’s activities do make a difference in2 concentration in the atmosphere.global warming or global climate change.

The global climate change is due to the excessive use of fossil fuels such

as coal, petroleum products, and natural gas in electric power generation,

transportation, buildings, and manufacturing, and it has been a concern in

recent decades. In 1995, a total of 6.5 billion tons of carbon was released to

the atmosphere as CO

is about 360 ppm (or 0.36 percent). This is 20 percent higher than the level

a century ago, and it is projected to increase to over 700 ppm by the year

2100. Under normal conditions, vegetation consumes CO

2 and releases O2

during the photosynthesis process, and thus keeps the CO

the atmosphere in check. A mature, growing tree consumes about 12 kg of

CO

deforestation and the huge increase in the CO

decades disturbed this balance.

In a 1995 report, the world’s leading climate scientists concluded that the

earth has already warmed about 0.5°C during the last century, and they estimate

that the earth’s temperature will rise another 2°C by the year 2100. A

rise of this magnitude is feared to cause severe changes in weather patterns

with storms and heavy rains and flooding at some parts and drought in others,

major floods due to the melting of ice at the poles, loss of wetlands and

coastal areas due to rising sea levels, variations in water supply, changes in

the ecosystem due to the inability of some animal and plant species to

adjust to the changes, increases in epidemic diseases due to the warmer

temperatures, and adverse side effects on human health and socioeconomic

conditions in some areas.

The seriousness of these threats has moved the United Nations to establish

a committee on climate change. A world summit in 1992 in Rio de

Janeiro, Brazil, attracted world attention to the problem. The agreement prepared

by the committee in 1992 to control greenhouse gas emissions was

signed by 162 nations. In the 1997 meeting in Kyoto (Japan), the world’s

industrialized countries adopted the Kyoto protocol and committed to

reduce their CO

the 1990 levels by 2008 to 2012. This can be done by increasing conservation

efforts and improving conversion efficiencies, while meeting new

energy demands by the use of renewable energy (such as hydroelectric,

solar, wind, and geothermal energy) rather than by fossil fuels.

The United States is the largest contributor of greenhouse gases, with over

5 tons of carbon emissions per person per year. A major source of greenhouse

gas emissions is transportation. Each liter of gasoline burned by a

vehicle produces about 2.5 kg of CO

produces about 20 lbm of CO

about 12,000 miles a year, and it consumes about 600 gallons of gasoline.

Therefore, a car emits about 12,000 lbm of CO

year, which is about four times the weight of a typical car (Fig. 2–67). This

and other emissions can be reduced significantly by buying an energyefficient

car that burns less fuel over the same distance, and by driving sensibly.

Saving fuel also saves money and the environment. For example,

choosing a vehicle that gets 30 rather than 20 miles per gallon will prevent

2 tons of CO

reducing the fuel cost by $400 per year (under average driving conditions of

12,000 miles a year and at a fuel cost of $2.00/gal).

It is clear from these discussions that considerable amounts of pollutants

are emitted as the chemical energy in fossil fuels is converted to thermal,

mechanical, or electrical energy via combustion, and thus power plants,

motor vehicles, and even stoves take the blame for air pollution. In contrast,

no pollution is emitted as electricity is converted to thermal, chemical, or 

mechanical energy, and thus electric cars are often touted as “zero emission”

vehicles and their widespread use is seen by some as the ultimate

solution to the air pollution problem. It should be remembered, however,

that the electricity used by the electric cars is generated somewhere else

mostly by burning fuel and thus emitting pollution. Therefore, each time an

electric car consumes 1 kWh of electricity, it bears the responsibility for the

pollutions emitted as 1 kWh of electricity (plus the conversion and transmission

losses) is generated elsewhere. The electric cars can be claimed to be

zero emission vehicles only when the electricity they consume is generated

by emission-free renewable resources such as hydroelectric, solar, wind, and

geothermal energy (Fig. 2–68). Therefore, the use of renewable energy

should be encouraged worldwide, with incentives, as necessary, to make the

earth a better place to live in. The advancements in thermodynamics have

contributed greatly in recent decades to improve conversion efficiencies (in

some cases doubling them) and thus to reduce pollution. As individuals, we

can also help by practicing energy conservation measures and by making

energy efficiency a high priority in our purchases.

2 concentration in2 a year and exhales enough oxygen to support a family of four. However,2 production in recent2 and other greenhouse gas emissions by 5 percent below2 (or, each gallon of gasoline burned2). An average car in the United States is driven2 to the atmosphere a2 from being released to the atmosphere every year while2. The current concentration of CO2 in the atmosphere 

Acid Rain

Fossil fuels are mixtures of various chemicals, including small amounts of

sulfur. The sulfur in the fuel reacts with oxygen to form sulfur dioxide

(SO

power plants that burn high-sulfur coal. The Clean Air Act of 1970 has limited

the SO

2), which is an air pollutant. The main source of SO2 is the electric2 emissions severely, which forced the plants to install SO2

scrubbers, to switch to low-sulfur coal, or to gasify the coal and recover the

sulfur. Motor vehicles also contribute to SO

diesel fuel also contain small amounts of sulfur. Volcanic eruptions and hot

springs also release sulfur oxides (the cause of the rotten egg smell).

The sulfur oxides and nitric oxides react with water vapor and other

chemicals high in the atmosphere in the presence of sunlight to form sulfuric

and nitric acids (Fig. 2–65). The acids formed usually dissolve in the

suspended water droplets in clouds or fog. These acid-laden droplets, which

can be as acidic as lemon juice, are washed from the air on to the soil by

rain or snow. This is known as

a certain amount of acid, but the amounts produced by the power plants

using inexpensive high-sulfur coal has exceeded this capability, and as a

result many lakes and rivers in industrial areas such as New York, Pennsylvania,

and Michigan have become too acidic for fish to grow. Forests in

those areas also experience a slow death due to absorbing the acids through

their leaves, needles, and roots. Even marble structures deteriorate due to

acid rain. The magnitude of the problem was not recognized until the early

1970s, and serious measures have been taken since then to reduce the sulfur

dioxide emissions drastically by installing scrubbers in plants and by desulfurizing

coal before combustion.

2 emissions since gasoline andacid rain. The soil is capable of neutralizing 

Ozone and Smog

If you live in a metropolitan area such as Los Angeles, you are probably

familiar with urban smog—the dark yellow or brown haze that builds up in

a large stagnant air mass and hangs over populated areas on calm hot summer

days.

contains numerous other chemicals, including carbon monoxide (CO), particulate

matter such as soot and dust, volatile organic compounds (VOCs)

such as benzene, butane, and other hydrocarbons. The harmful ground-level

ozone should not be confused with the useful ozone layer high in the

stratosphere that protects the earth from the sun’s harmful ultraviolet rays.

Ozone at ground level is a pollutant with several adverse health effects.

The primary source of both nitrogen oxides and hydrocarbons is the

motor vehicles. Hydrocarbons and nitrogen oxides react in the presence of

sunlight on hot calm days to form ground-level ozone, which is the primary

Ozone

and carbon dioxide are exchanged, causing eventual hardening of this soft

and spongy tissue. It also causes shortness of breath, wheezing, fatigue,

headaches, and nausea, and aggravates respiratory problems such as asthma.

Every exposure to ozone does a little damage to the lungs, just like cigarette

smoke, eventually reducing the individual’s lung capacity. Staying indoors

and minimizing physical activity during heavy smog minimizes damage.

Ozone also harms vegetation by damaging leaf tissues. To improve the air

quality in areas with the worst ozone problems, reformulated gasoline

(RFG) that contains at least 2 percent oxygen was introduced. The use of

RFG has resulted in significant reduction in the emission of ozone and other

pollutants, and its use is mandatory in many smog-prone areas.

The other serious pollutant in smog is

odorless, poisonous gas. It is mostly emitted by motor vehicles, and it

can build to dangerous levels in areas with heavy congested traffic. It

deprives the body’s organs from getting enough oxygen by binding with the

red blood cells that would otherwise carry oxygen. At low levels, carbon

monoxide decreases the amount of oxygen supplied to the brain and other

organs and muscles, slows body reactions and reflexes, and impairs judgment.

It poses a serious threat to people with heart disease because of the

fragile condition of the circulatory system and to fetuses because of the

oxygen needs of the developing brain. At high levels, it can be fatal, as evidenced

by numerous deaths caused by cars that are warmed up in closed

garages or by exhaust gases leaking into the cars.

Smog also contains suspended particulate matter such as dust and soot

emitted by vehicles and industrial facilities. Such particles irritate the eyes

and the lungs since they may carry compounds such as acids and metals.

component of smog (Fig. 2–64). The smog formation usually peaks in late

afternoons when the temperatures are highest and there is plenty of sunlight.

Although ground-level smog and ozone form in urban areas with heavy traffic

or industry, the prevailing winds can transport them several hundred

miles to other cities. This shows that pollution knows of no boundaries, and

it is a global problem.

Smog is made up mostly of ground-level ozone (O3), but it also

STATE AND EQUILIBRIUM

Consider a system not undergoing any change. At this point, all the properties

can be measured or calculated throughout the entire system, which

gives us a set of properties that completely describes the condition, or the

state,

fixed values. If the value of even one property changes, the state will change

to a different one. In Fig. 1–23 a system is shown at two different states.

Thermodynamics deals with

of the system. At a given state, all the properties of a system haveequilibrium states. The word equilibrium

implies a state of balance. In an equilibrium state there are no unbalanced

potentials (or driving forces) within the system. A system in equilibrium

experiences no changes when it is isolated from its surroundings.

There are many types of equilibrium, and a system is not in thermodynamic

equilibrium unless the conditions of all the relevant types of equilibrium

are satisfied. For example, a system is in

temperature is the same throughout the entire system, as shown in Fig.

1–24. That is, the system involves no temperature differential, which is the

driving force for heat flow.

and a system is in mechanical equilibrium if there is no change in pressure

at any point of the system with time. However, the pressure may vary within

the system with elevation as a result of gravitational effects. For example,

the higher pressure at a bottom layer is balanced by the extra weight it must

carry, and, therefore, there is no imbalance of forces. The variation of pressure

as a result of gravity in most thermodynamic systems is relatively small

and usually disregarded. If a system involves two phases, it is in

equilibrium

stays there. Finally, a system is in

composition does not change with time, that is, no chemical reactions occur.

A system will not be in equilibrium unless all the relevant equilibrium criteria

are satisfied.

thermal equilibrium if theMechanical equilibrium is related to pressure,phasewhen the mass of each phase reaches an equilibrium level andchemical equilibrium if its chemical

THERMODYNAMICS AND ENERGY

Thermodynamics can be defined as the science of

has a feeling of what energy is, it is difficult to give a precise definition

for it. Energy can be viewed as the ability to cause changes.

The name

energy. Although everybodythermodynamics stems from the Greek words therme (heat) and

dynamis

heat into power. Today the same name is broadly interpreted to include all

aspects of energy and energy transformations, including power generation,

refrigeration, and relationships among the properties of matter.

One of the most fundamental laws of nature is the

principle.

one form to another but the total amount of energy remains constant. That is,

energy cannot be created or destroyed. A rock falling off a cliff, for example,

picks up speed as a result of its potential energy being converted to kinetic

energy (Fig. 1–1). The conservation of energy principle also forms the backbone

of the diet industry: A person who has a greater energy input (food)

than energy output (exercise) will gain weight (store energy in the form of

fat), and a person who has a smaller energy input than output will lose

weight (Fig. 1–2). The change in the energy content of a body or any other

system is equal to the difference between the energy input and the energy

output, and the energy balance is expressed as

The

of energy principle, and it asserts that

property. The

(power), which is most descriptive of the early efforts to convertconservation of energyIt simply states that during an interaction, energy can change fromEin
Eout E.first law of thermodynamics is simply an expression of the conservationenergy is a thermodynamicsecond law of thermodynamics asserts that energy has quality

as well as

decreasing quality of energy. For example, a cup of hot coffee left on a table

eventually cools, but a cup of cool coffee in the same room never gets hot

by itself (Fig. 1–3). The high-temperature energy of the coffee is degraded

(transformed into a less useful form at a lower temperature) once it is transferred

to the surrounding air.

Although the principles of thermodynamics have been in existence since

the creation of the universe, thermodynamics did not emerge as a science

until the construction of the first successful atmospheric steam engines in

England by Thomas Savery in 1697 and Thomas Newcomen in 1712. These

engines were very slow and inefficient, but they opened the way for the

development of a new science.

The first and second laws of thermodynamics emerged simultaneously in

the 1850s, primarily out of the works of William Rankine, Rudolph Clausius,

and Lord Kelvin (formerly William Thomson). The term

quantity, and actual processes occur in the direction ofthermodynamics

was first used in a publication by Lord Kelvin in 1849. The first

thermodynamic textbook was written in 1859 by William Rankine, a professor

at the University of Glasgow.

It is well-known that a substance consists of a large number of particles

called

behavior of these particles. For example, the pressure of a gas in a container

is the result of momentum transfer between the molecules and the walls of

the container. However, one does not need to know the behavior of the gas

molecules. The properties of the substance naturally depend on the

particles to determine the pressure in the container. It would be sufficient to

attach a pressure gage to the container. This macroscopic approach to the

study of thermodynamics that does not require a knowledge of the behavior

of individual particles is called

direct and easy way to the solution of engineering problems. A more elaborate

approach, based on the average behavior of large groups of individual

particles, is called

is rather involved and is used in this text only in the supporting role.

classical thermodynamics. It provides astatistical thermodynamics. This microscopic approach

خودروهای ضد مرگ

نسل آینده خودروها قرار است راحتی ما را تامین نمایند . نمونه‌های فراوانی از فناوری‌ها جدید در این راستا وجود دارند . اما یکی از معضلاتی که همیشه با خودرو و رانندگی همراه بوده و هست ، خطرهای فیزیکی و احتمال جراحت و حتی مرگ برای سرنشینان و افراد خارج از خودرو است . اگر چه در حال حاضر در این زمینه هم فناوری‌های قابل توجهی وجود دارند ، مثل حس‌گرهایی که حتی به خودرو امکان این را می‌دهند که خودشان پارک کنند، اما هنوز کافی نیستند.

بر اساس گزارشی که پاپ‌ساینس منتشر کرده، ولوو مدعی شده که تا 10 سال دیگر خودروهایی را به بازار عرضه خواهد کرد که سرنشینانش آسیب‌ناپذیر خواهند بود.

به عنوان گام اول،‌ قرار است که ولوو اوائل سال آینده، فناوری جدید خود که اصطلاحا ترن جاده‌ای نامیده می‌شود را آزمایش کند. با این فناوری، خودرو مجهز به سیستم کنترل سرعت قابل تنظیمی خواهد بود که باعث می‌شود فاصله خودروها در جاده از هم حفظ شود.

همچنین مدل 2011 ولوو اس.60 به سیستم تشخیص عابر پیاده مجهز است که در واقع ترکیبی است از رادار و دوربین برای تشخیص فاصله و خط سیر  هر جسم متحرکی در مقابل خودرو. اگر فردی مقابل خودرو ظاهر شود، خودرو به راننده با زنگ هشدار خبر خواهد داد و حتی اگر راننده هم به موقع عکس‌العمل نشان نداد، خودرو خودش به طور خودکار ترمز خواهد گرفت. این سیستم تا سرعت 32 کیلومتر در ثانیه به خوبی جواب می‌دهد. در سرعت‌های بالاتر هم دست کم قبل از برخورد سرعت خودرو بسیار پایین می‌آید.

البته برای ساخت خودرویی که واقعا هیچ مرگی به دنبال نداشته باشد، به سیستم‌های جدیدتر و پیچیده‌تری برای پیش‌بینی تصادف‌های شدید مخصوصا تصادف خودرو با سایر خودروها یا مواجه شدن با شرایط خطرناکی که احتمال تصادف و آسیب در آن‌ها بالا است، نیاز است. در این راستا هم، فناوری ارتباط خودرو به خودرو و سیستم‌های تشخیص علایم می‌تواند کمک‌کننده باشد. البته تا رسیدن کامل به این فناوری‌ها هنوز سال‌ها مانده،‌ باید دید ولوو می‌تواند به ادعای خود عمل کند یا نه.

هاری چیست؟

یک بیماری ویروسی فوق العاده کشنده است که باعث عفونت دستگاه عصبی مرکزی می گردد . تمامی حیوانات خون گرم  ممکن است به آن دچار شوند و به وسیله گاز گرفتن توسط حیوانات هار بیماری انتقال می یابد.          

اهمیت هاری از نظر بهداشت عمومی بر اساس تعداد موارد بیماری نبوده  بلکه در رابطه با مرگ و میر شدید ناشی از بیماری که عملا 100% بیماران را در بر می گیرد  می باشد و نیز برخورد فکری و احساسی  رنج و اضطراب افراد گاز گرفته شده در ترس از ابتلا به بیماری نیز خالی از اهمیت نیست  همچنین خسارت اقتصادی ناشی از صرف مدت زمان و طول درمان ضد هاری را شامل می گردد.

مخزن بیماری چه حیواناتی هستند؟

−       کلیه حیوانت خون گرم ٬ چه اهلی و چه وحشی به این بیماری حساس می باشند:

1.      حیوانات خانگی :مانند سگ ٬گربه ٬ گوسفند ٬ گاو ٬الاغ ٬ اسب  ٬ شتر

2.      حیوانات وحشی : مانند روباه ٬ گرگ ٬ شغال و...

3.      جوندگان: مانند موش خرما ٬ سمور

4.      پرندگان مانند خفاش 

راههای سرایت بیماری :

1.      اصلی ترین راه سرایت بیماری از طریق گاز گرفتن بوسیله حیوانات می باشد در مورد گربه و گربه سانان از طریق پنجه کشیدن انتقال بیماری صورت می گیرد زیرا گربه دائما مشغول لیسیدن پنجه هایش می باشد

وپنجه ها آلوده  به  بزاق میتواند ویروس را از طریق خراش منتقل نماید

2 – به وسیله مخاط وپوست : اگر خراش یا زخمی در پوست وجود داشته باشد و فرد با ویروس یا مخزن بیماری در تماس باشد بیماری قابل سرایت است .                                   

ضمنا سگها وگربه های به ظاهر سالم که در اواخر دوره نهفتگی بیماری هستند می توانند از طریق لیسیدن لب ، چشم وبینی افرادی که با آنها بازی می کنند بیماری را انتقال دهند .        

 علائم بیماری :

دوره نهفتگی :

این دوره در انسان 2-8 هفته بوده و ممکن است 10 روز تا 8 ماه بیشتر به طول انجامد .

طول این دوره به محل گزش و شدت زخم و مقدار ویروس وارد شده  به وسیله گاز گرفتگی بستگی دارد .

 هرچه محل زخم از سیستم عصبی مرکزی دورتر باشد دوره نهفتگی طولانی تر است .

دوره مقدماتی بیماری :

بعد از دوره نهفتگی ظاهر می شود مدت این دوره 2-3 روز است وبیمار دارای احساس اضطراب ونگرانی سردرد افزایش مختصر درجه حرارت بدن  بیقراری ، خارش وسوزش در محل زخم ،   افزایش بزاق ( تف اندازی)  بیخوابی  و تحریک  پذیری می باشد                                                    

دوره برانگیختگی :

مهمترین علائم این دوره تحریک پذیری شدید بیماری  نسبت به کلیه محرکها می باشد.

ترس از آب ،جریان هوا ،نور وسایر محرکها بیمار را به شدت متشنج کرده به طوری که دچار انقباضات شدید عضلانی شده وخود رابه در ودیوار می کوبد ،کف اطراف دهان را می پوشاند و بالا خره  بیمار با  افزایش  انقباضات  عضلانی ، نخوردن غذا ونیاشامیدن آب و بالاخره در اثر انقباضات عضله قلب و فلج دستگاه تنفس  فوت می نماید .              

علائم بیماری در حیوان :

 -هاری خشمناک

- هاری فلجی یا آرام

یا  به صورت هاری خشمگین است که خانه خود را ترک کرده وبه هر کس وبه هر چیز که سر راه حیوان باشد حمله می کند و آنرا گاز می گیرد.    کف از دهانش سرازیر شده و مرتب به زمین  می خورد  و صدایش  نا موزون می شود و بالاخره در اثر فلج دستگاه تنفس می میرد.

گربه معمولا به محل تاریک می رود و از نور گریزان است پنجه های آلوده گربه  مثل دندان سگ عمل می کند .        

حیوانات نشخوار کننده همگی مشکلاتی از نظر بلع دارند و آب و کف از دهانشان سرازیر می شود که در این موارد نباید دست داخل دهان حیوان کرد بزاقی که توسط گرگ دفع می شود خطرناکتر و سریع الانتقال تر از گزش حیوانات اهلی است 

راههای پیشگیری ازبیماری هاری :

مراجعه فوری به مرکز پیشگیری و درمان هاری  در صورت وقوع هر گونه حیوان گزیدگی.                                  

شستشوی فوری محل زخم با آب فراوان وصابون به مدت 10 تا 15 دقیقه.                                                  

خارج کردن کردن کف وصابون از لابلای زخم به وسیله شیلنگ آب یا پیستوله آب پاش.                                 

 ضدعفونی زخم با الکل 70 درصد یا محلول بتادین یک درصد.                                                             

تزریق واکسن هاری و درصورت نیاز تزریق سرم  بیماری هاری .                                                             

اقدامات پیشگیری جهت بیماری کزاز .

 ازبین بردن حیوانات ولگرد .

 واکسیناسیون ٬ قلاده گذاری و استفاده از پوزه بند برای سگهای صاحبدار.                                                

خود داری از ریختن زباله و پس مانده های غذایی در اطراف منزل .                                                     

جلوگیری از نزدیک شدن کودکان به سگهای ولگرد .  

آیا می دانید :

§         سالیانه بیش از 10میلیارد تومان صرف خرید واکسن  وسرم پیشگیری ودرمان هاری  در کشور می شود .

§         سالیانه بیش از 800میلیون تومان صرف خرید واکسن  وسرم پیشگیری ودرمان هاری  در استان خراسان  می شود .

§         بیشترین موارد حیوان گزیدگی در گروه سنی   (10-19ساله ) می باشد .

§         با توجه به تعداد50-60مورد مثبت  هاری حیوانی درسال  اگر وقفه ای درامر واکسیناسیون افراد حیوان گزیده  انجام گیرد ما شاهد مرگ صدها نفر خواهیم بود.

§         با اتلاف سگهای ولگرد ٬ رعایت اصول ایمنی توسط صاحبان سگهای خانگی  با واکسیناسیون و قلاده گذاری درصد قابل ملاحظه ای از حیوان گزیدگی کاهش می یابد .

§         عدم رعایت اصول ایمنی توسط  صاحبان سگهای  خانگی وگله اگر باعث گزش افراد شود پیگرد قانونی دارد .

§         ویروس هاری بی هوازی است یعنی در محیطی که اکسیژن وجود ندارد سریعا رشد می کند بنابراین چنین زخمهایی را حتی المقدور نباید بخیه زد و پانسمان نمود.

§         با توجه به این که 50 درصد موارد حیوان گزیدگی در عضو پا انجام می گیرد حفاظت و بستن پا ها با جوراب ضخیم یا پارچه های ضخیم مهم است   ( بخصوص چوپانان)

تاریخچه دامپزشکی در ایران:

نگاهی به جغرافیای ایران:

مساحت ایران حدوداً1،648،195کیلومترمربع است.وبیش از90% آندرناحیه معروف به فلات ایران قرار دارند.فرورفتگی یافلات مرکزیایران که امروز بیابانی بی آب وعلف است که   اطراف آنرا کوها فرا گرفتنه اند.درمغرب ایران رشته کوههای زاگرس از شمال غربی به جنوب شرقی به طول1000کیلومتروعرض200کیلومتر کشیده شده است.دراین کوهها که     ارتفاعاشان 1000-1700 متراست دره ها یی متعدد وچین خوردگیهایی متوازی به طول 50-100 وعرض 10-200کیلومتروجود دارند.در دامنه های پرارتفاع کوههای زاگرس هنوز  بقایایی از جنگلهای بلوط ،گردو، بادام وپسته   ی وحشی وجود دارند. وکمی پایین تر در دره ها،  مو،انار،انجیر،و…می یروند.در این نواحی کشت گندم،جو،پنبه،تنبابکو ،و… انجام می گیرد.در امتداد خمیدگی کرانهای دریای خزر در قسمت شمالی مثلث فلات ایران ،سلسله جبا ل البرز قرار گرفته  است.این رشته کوه،سدی بلند وباریک را می سا  زد که ناحیه ساحلی پر از گیاه را از منطقه بیا بانی مرکزی جدا می کند . در بخش مرکزی ایران دو رشته کوه داخلی،میانی فرورفته را احاطه می کنند که   خشک ترین کویر  جهان است.

انسان و حیوانات در عصر نوسنگی:

انسان در این عصر که دورانش حداکثر10000 سال به طول  انجامید به پنج اختراع بزرگ دست یافت.صیقل دادن سنگ ،زراعت،گله داری،کوزه گری وساختن انواع ظروف،شروع   به خانه سازی.اهلی کردن حیوانات که با اهلی کردن سگ آغاز شده بوددر دوران نوسنگی پیشرفت کرد.

انسان در عصر نوسنگی به اهلی کردن و پرورش گله های بزرگ گوسفند ، بز ، خوک ، گاو و پرورش کبوتر ، غاز و اردک پرداخت . اهلی کردن حیوانات ظاهراً از آسیا آغاز شد .   در این عصر و پس از سایر حیوانات وحشی اهلی شد و به خدمت انسان در آمد . از همین عصر نو سنگی یا قبل از آن است که انسان علاوه بر استفاده از پوست حیوانات از  پشم گوسفندان و الیاف گیاهانی چون کتان برای خود لباس می دوخت . تغذیه از شیر گاو نیز در همین ایام شروع شد .

سابقه حیوانات در لرستان:

دره خرم آباد لرستان که به طول 15 کیلومتر و عرض 10 کیلومتر بین کوههای آهکی منبع ذخیره آب ، کشیده شده است از نظر غار ها و مساکن انسان و وجود حیوانات جالب   است . « هول و ویلر » بیش از 9000 ابزار سنگ چخماق تراشیده شده و 6000 تکه استخوان حیوانات را شناسایی کردند . این آثار مربوط به عصر پارینه سنگی در اواخر دوره  موستری (50000 سال قبل ) تا اواخر دوره زارزی (12000 قبل ) است . در نواحی « هومیان » و «میرملاس » و « دوشه » از توابع لرستان تصاویر جانوران و آدمیان که قدمتشان  به حدود 15000 سال قبل از میلاد می رسد با رنگ های سیاه و زرد و سرخ بر سنگ ها نقش بسته است . اصولاً انسان در جنوب غربی ایران در حوالی 8000 سال قبل از میلاد ابتدا بز و گوسفند را اهلی کرد و به کشت گندم و جو پرداخت . در میانه هزاره ششم قبل از میلاد تحولات پر اهمیتی در جنوب غربی ایران به وقوع پیوست . گاو را اهلی  کردند و شیوه های آبیاری را برای کشت معمول داشتند .

دامپزشکی پیش از تاریخ:

انسان دوره غار نشینی نیز به نوعی دامپزشکی انجام می داده است . از تصاویر کنده کاری شده بر روی دیوارهای برخی از غارها چنین بر می آید که در مهمانی های اسرار  آمیز غارها ، موبدان و جادوگران به سلامت حیوانات  توجه کرده و اعمالی انجام می دادند . اینان نخستین پزشکان و دامپزشکان بودند . بدین ترتیب نوعی طب و دامپزشکی  مذهبی ابداع شد که طی قرون و اعصار ادامه یافت . چراغ علم نخستین بار در عصر نو سنگی ، حدود 10000 سال پیش در خاورمیانه افروخته شد ، جانوران را اهلی کرده و در  مورد فیزیولوژی و زندگی آنان تجربیاتی کسب کردند .چوپانان بیابان گرد نیز باید اولین دامپزشکان و شاید پزشکان باشند . الزاماً لز شکسته بندی و جا انداختن استخوان ها  که برای گوسفندان و گاوان پیش می آمد اطلاع حاصل کردند و با داروهای گیاهی نیز آشنا شدند . اینان علاوه به درمان جراحت ها و شکسته بندی و جا انداختن و دررفتگی  مچ پا از برخی بیماری های دیگر نیز بالاجبار اطلاع کسب کردند . اولین دخالت های بهداشتی بشر باید برای کمک گاو در موقع زایمان باشد . بشر اولیه در ایران همانند سایر  نقاط جهان وقتی به دامداری و کشاورزی پرداخت ، چون اعتقاد داشت علت بیماری ها نوعی جنون و اختلالات مغزی ناشی از رسوخ دیو در مغز بیماران است و بیماری ها  ناشی از ارواح خبیثه هستند . برای دور کردن ارواح خبیثه به مُثُل اعلای حیوانی توسل می جست که بیماری را از حیوانات دفع نماید . از بررسی تاریخی علم پزشکی و  دامپزشکی پیش از تاریخ چنین بر می آید که پزشکی و دامپزشکی پیش از تاریخ عمدتاً با هم نشأت  گرفته و با هم به پیش می رفت و چنانکه در بحث های مربوط به ایرانیان  توسط یک فرد انجام می گرفت .

نقش دام ها در زندگی آریاییها:

ایرانیان آریایی ، مردمی دامدار ونیمه کشاورز بودند و دامها یعنی مایه برکت و قدرت آن ها ، مورد توجه شدید قرار داشتند . این مهاجران گله های گاو و اسب را تربیت می   کردند ، زمین را شخم زده و برای خود و دام هایشان آذوقه تهیه می کردند . بیماریها را ناشی از اراده برخی از خدایان می دانستند . بنابراین ، جشن های مذهبی و قربانی    کردن را برپا می داشتند تا خشم خدایان را مهار کرده و لطف ایشان را مورد توجه خود نمایند .

دام پزشکی آریاییها:

در زمینه دامپزشکی و دامپروری اینان دو رساله به دست آمده یکی رساله بغازکوی و دیگری رساله دامپزشکی دکن . قدیمی ترین سندی که از دانش ایرانیان آریایی نژاد  درباره حیوانات باقی مانده ، لوحه ای است که از هیتیهای آریایی در کشور هوریانی میتانی در ناحیه بغا کوی ترکیه به دست آمده است . در سال 1893/1311 هجری قمری « جیم میل » یک کتاب فوق العاده قدیمی مربوط به گاو کشف کرد . در پی کشف این کتاب ، مشخص شد که آریاییان هند و ایرانی از زمانهای بسیار دور بیماری گاوان را می شناختند و درمان می کردند . از این کتاب چنین بر می آید که طاعون گاوی ، سیاه زخم ، نوعی آنژین شدید ، نفخ شدید شکم ، مننگو آنسفالیت ، چرخش ، دیسانتری ، پیروپلاسموز را می شناختند . این کتاب که باید هند و ایرانی تا حدی نمایانگر دامپزشکی ایران است . در ضمن در زمره نخستین مدارک دامپزشکی جهان است .

دامداری و دامپزشکی دوران ماد:

از کاوشهای باستان شناسی به دست آمده ، چنین معلوم می شود در سرزمینی که مادها به آن گام گذاشته اند، در عصر حجر ومس مردم به کار زراعت دامداری مشغول بودند. از نقوش فراوان نشخوارکنندگان بر ظروف آنها به اهمیت دامپروری پی می بریم. ولی هنوز اثری از اسب نبود. دامها برای مادها ، منبع اصلی ثروت بودند. ساکنان«مانا» مانند مردم نواحی دیگر سرزمین ماد، بیشتر به دامداری مشغول بودند وپرورش گوسفند وگاو وشتر دو کوهانه مرسوم بود. دامپزشکی مادها همان دامپزشکی آریاییان همان دامپزشکی بابل است.

تمدن دامپزشکی و پزشکی و دامداری در ایران:

در ایران قدیم (دورانهای هخامنشیان ، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان) اهمیت بسیاری بر پرورش ونگهداری حیوانات ودامپزشکی داده شده است. این موضوع در پرورش ونگهداری اسبان نژاده ی سواره نظام اعصار مختلف ایران باستان نمود ویژه ای می یایبد. برای حیوانات درمانگاها وآسایشگاه های در اوخر دوران سلوکی وطلوع دوران اشکانیان وجود داشته است. مسلماً تشکیلات دامپزشکی ودامپروری نیز وجود داشته است. مسئول تشکیلات دامپزشکی ودامپروری ایران در طول تاریخ امیرآخور یا آخورسالار بوده که میر آخوران جزء تحت نظر او کار می کردند وامور دامپزشکی ودامپروری مملکت را اداره می نمودند. میرآخوران علاوه بر شخصیت بالنسبه متخصص دامپروری وداپزشکی که داشتند، عموماً از افراد مهم مملکت واز سرداران قشون بودند. پزشک ودامپزشک، در ایران قدیم هر دو رهسپر یک وادی ویک فن بوده و آموزش آنان در موسسهء واحد، انجام می گرفته است. ولی از قراین بر می آید که در دوران ساسانی تفکیک وظایف پزشک ودامپزشک شروع شده بود. در ایران قدیم مردم به چهار طبقه روحانیون یا کاتوزیان، ارتشیان یا نیساریان کشاورزان یا نسوریان ، پیشوران یا اهنو خوشی تقسیم می شدند. پزشکان ودامپزشکان در طبقه روحانیون قرار داشتند، بعداً جابجای انجام گرفت وحداقل برخی از آنها به طبقه سوم انتقال یافتند. در دوران ساسانیان، به طور کلی باید گفت اساتید پزشکی ودامپزشکی در طبقه موبدان جای داشتند ولی طبیبان ودامپزشکان حرفه ی از آنان جدا بوده ودر طبقه دبیران جای داشتند وتشکیلات بهداشتی ودامپزشکی کشور نیز در سازمانهای دبیران (ادارات)جای داشتند.

تاریخچه نامگذلری 14 مهر ماه به عنوان روز دامپزشکی:

در سالهای 1369-1368، انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران طرح اولین کنگره دانشجویی دانشجویی دامپزشکی ایران را پایه ریزی نمود. هیأ ت اجرایی این کنگره جهت معرفی و شناساندن حرفه دامپزشکی و تجلیل از خدمات بسیار مهم و ئشایان توجه دامپزشکان و همکاران سایر رده های حرفه دامپزشکی به فکر نامگذاری روزی به عنوان روز دامپزشکی افتاد . بعد از نظر خواهی های فراوان قرار شد که روز بنیانگذاری او.لین تشکیلات آکادمیک ایران ، بعنوان روز دامپزشکی اعلام شود. لذا تحقیقات گسترده ای در این زمینه صورت گرفت و بر اساس تاریخچه تأسیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران مشخص شدکه تاریخ تأسیس و نقل و انتقال دلنشکده دامپزشکی کخ در ابتدا به نام مدرسه عالی بیطاری تأسیس و سپس به نام دانشکده دامپزشکی خوانده می شد ، تماماً به دلیل تقارن با آغاز سال تحصیلی در مهر ماه صورت گرفته است . به همین منظور مهر ماه بعنوان ماهی از سال که می تواند روز دامپزشکی در آن نامگذاری شود انتخاب شد ولی روز خاصی مطرح نشد که بتواند ملاک قرار گیرد.بدین ترتیب دانشجویان از استاد دکتر حسن تاج بخش یاری جستند که ایشان مجموعه ای از مطالب جمع آوری شده خود را در اختیار دانشجویان قرار  داد مبنی بر اینکه در چهاردهم هر ماه ایرانی (گؤس = روز گوش ) بر اساس تاریخ ایران و اسلام ، ایرانین برای سلامتی حیوانات آرزو نموده و دعا می خواندند که در قطعنامه اولین کنگره دانشجویان دامپزشکی ایران دردانشگاه تهران چهارده مهر به عنوان روز دامپزشکی اعلام شد . ولی متأ سفانه به دلایل ناکافی و غیر مستدل مورد موافقت شورای فرهنگ عمومی کشور قرار نگرفت . ولی در نهایت با وجود کش و قوسهای فراوان ، در نهایت پس از پیگیریهای مستمر تمامی دلسوزان و مسؤ ولان مراکز و دستگاههای دامپزشکی و برگزاری همایش گرامیداشت روز دامپزشکی در سال 1378 بالاخره روز دامپزشکی ( 14 مهر ) در شورای فرهنگ عمومی به تصویب رسید .

منبع:www.veterinari.com

برگرفته شده از : کتاب تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران تالیف دکتر حسن تاجبخش و فصلنامه شماره چهار دامپزشکی

انرژی هسته ای

استفاده اصلی از انرژی هسته‌ای، تولید انرژی الکتریسته است. این راهی ساده و کارآمد برای جوشاندن آب و ایجاد بخار برای راه‌اندازی توربین‌های مولد است. بدون راکتورهای موجود در نیروگاه‌های هسته‌ای، این نیروگاه‌ها شبیه دیگر نیروگاه‌ها زغال‌سنگی و سوختی می‌شود. انرژی هسته‌ای بهترین کاربرد برای تولید مقیاس متوسط یا بزرگی از انرژی الکتریکی به‌طور مداوم است. سوخت اینگونه ایستگاه‌ها را اوانیوم تشکیل می‌دهد.

چرخه سوخت هسته‌ای تعدادی عملیات صنعتی است که تولید الکتریسته را با اورانیوم در راکتورهای هسته‌ای ممکن می‌کند.

اورانیوم عنصری نسبتاً معمولی و عادی است که در تمام دنیا یافت می‌شود. این عنصر به‌صورت معدنی در بعضی از کشورها وجود دارد که حتماً باید قبل از مصرف به صورت سوخت در راکتورهای هسته‌ای، فرآوری شود.الکتریسته با استفاده از گرمای تولید شده در راکتورهای هسته‌ای و با ایجاد بخار برای به‌کار انداختن توربین‌هایی که به مولد متصل‌اند تولید می‌شود.سوختی که از راکتور خارج شده، بعداز این که به پایان عمر مفید خود رسید می‌تواند به عنوان سوختی جدید استفاده شود.

فعالیت‌های مختلفی که با تولید الکتریسیته از واکنش‌های هسته‌ای همراهند مرتبط به چرخه‌ سوخت هسته‌ای هستند. چرخه سوختی انرژی هسته‌ای با اورانیوم آغاز می‌شود و با انهدام پسمانده‌های هسته‌ای پایان می‌یابد. دوبار عمل‌آوری سوخت‌های خرج شده به مرحله‌های چرخه سوخت هسته‌ای شکلی صحیح می‌دهد.

اورانیوم

اورانیوم فلزی رادیواکتیو و پرتوزاست که در سراسر پوسته سخت زمین موجود است. این فلز حدوداً 500 بار از طلا فراوان‌تر و به اندازه قوطی حلبی معمولی و عادی است. اورانیوم اکنون به اندازه‌ای در صخره‌ها و خاک و زمین وجود دارد که در آب رودخانه‌ها، دریاها و اقیانوس‌ها موجود است. برای مثال این فلز با غلظتی در حدود 4 قسمت در هر میلیون (ppm4) در گرانیت وجود دارد که 60 درصد از کره زمین را شامل می‌شود، در کودها با غلظتی بالغ بر ppm400 و در ته‌مانده زغال‌سنگ با غلظتی بیش از ppm100 موجود است. اکثر رادیو اکتیویته مربوط به اورانیوم در طبیعت در حقیقت ناشی از معدن‌های دیگری است که با عملیات رادیواکتیو به وجود آمده‌اند و در هنگام استخراج از معدن و آسیاب کردن به جا مانده‌اند.

چند منطقه در سراسر دنیا وجود دارد که غلظت اورانیوم موجود در آنها به قدر کافی است که استخراج آن برای استفاده از نظر اقتصادی به صرفه و امکان‌پذیر است. این نوع مواد غلیظ، سنگ معدن یا کانه نامیده می‌شوند.

استخراج اورانیوم

هر دو نوع حفاری و تکنیک‌های موقعیتی برای کشف کردن اورانیوم به کار می‌روند، حفاری ممکن است به صورت زیرزمینی یا چال‌های باز و روی زمین انجام شود.

در کل، حفاری‌های روزمینی در جاهایی استفاده می‌شود که ذخیره معدنی نزدیک به سطح زمین و حفاری‌های زیرزمینی برای ذخیره‌های معدنی عمیق‌تر به کار می‌رود. به‌طور نمونه برای حفاری روزمینی بیشتر از 120 متر عمق، نیاز به گودال‌های بزرگی بر سطح زمین است؛ اندازه گودال‌ها باید بزرگتر از اندازه ذخیره معدنی باشد تا زمانی که دیواره‌های گودال محکم شوند تا مانع ریزش آنها شود. در نتیجه، تعداد موادی که باید به بیرون از معدن انتقال داده شود تا به کانه دسترسی پیدا کند زیاد است.

حفاری‌های زیرزمینی دارای خرابی و اخلال‌های کمتری در سطح زمین هستند و تعداد موادی که باید برای دسترسی به سنگ معدن یا کانه به بیرون از معدن انتقال داده شوند به‌طور قابل ملاحظه‌ای کمتر از حفاری نوع روزمینی است.

مقدار زیادی از اورانیوم جهانی از (ISL) (In Sitaleding) می‌آید. جایی که آب‌های اکسیژنه زیرزمینی در معدن‌های کانه‌ای پرمنفذ به گردش می‌افتند تا اورانیوم موجود در معدن را در خود حل کنند و آن را به سطح زمین آورند. (ISL) شاید با اسید رقیق یا با محلول‌های قلیایی همراه باشد تا اورانیوم را محلول نگهدارد، سپس اورانیوم در کارخانه‌های آسیاب‌سازی اورانیوم، از محلول خود جدا می‌شود.در نتیجه انتخاب روش حفاری برای ته‌نشین کردن اورانیوم بستگی به جنس دیواره معدن کانه سنگ، امنیت و ملاحظات اقتصادی دارد.

در غالب معدن‌های زیرزمینی اورانیوم، پیشگیری‌های مخصوصی که شامل افزایش تهویه هوا می‌شود، لازم است تا از پرتوافشانی جلوگیری شود.

آسیاب کردن اورانیوم

محل آسیاب کردن معمولاً به معدن استخراج اورانیوم نزدیک است. بیشتر امکانات استخراجی شامل یک آسیاب می‌شود. هرچه جایی که معدن‌ها قرار دارند به هم نزدیک‌تر باشند یک آسیاب می‌تواند عمل آسیاب‌سازی چند معدن را انجام دهد. عمل آسیاب‌سازی اکسید اورانیوم غلیظی تولید می‌کند که از آسیاب حمل می‌شود. گاهی اوقات به این اکسیدها کیک زرد می‌گویند که شامل 80 درصد اورانیوم می‌باشد. سنگ معدن اصل شاید دارای چیزی در حدود 1/0 درصد اورانیوم باشد.

در یک آسیاب، اورانیوم با عمل سنگ‌شویی از سنگ‌های معدنی خرد شده جدا می‌شود که یا با اسید قوی و یا با محلول قلیایی قوی حل می‌شود و به صورت محلول در می‌آید

معدن سنگ لاشه ونارچ

موقعیت جغرافیایی:

این معدن در داخل محدوده منگنز ونارچ قرار دارد.که در 35 کیلومتری جنوب غرب شهرستان قم قرار داردکه تمام راه ازقم تا معدن ونارچ آسفالته می باشد . ارتفاع ماکزیمم منطقه از سطح دریا 1700 متر و اختلاف ارتفاع نسبی منطقه از 150 متر تجاوز نمی کند.در منطقه معدنی ارتفاع تا 60 متر می رسد. منطقه دارای آب و هوای خشک است و وتغییرات دمایی آن 45+ تا 15- درجه  سانتی گراد می باشد.

 زمین شناسی:

کلاً ناحیه قم بخشی از یک حوضه رسوبی مرکب و گسترده می باشد که بر روی پی سنگ متشکل از سنگهای آتشفشانی ـ رسوبی به سن ائوسن و بخشی از الیگوسن قرار دارد . کلاً 90000 تن ذخیره برای محاسبه شده است . لایه آهکی با ضخامت حدود 50 متر و مشخصات N78E ،74SE   می باشد .

معدن منگنز کوه مره

این معدن دارای گواهینامه کشف کشف به شماره 36890 مورخ 22/12/63 به نام آقای انارکی بوده است . موقعیت معدن در 70 کیلومتری جنوب غرب تهران قرار دارد. آب و هوای منطقه کویری است و دارای زمستانهای سرد و خشک و تابستانهای گرم است . منطقه معدن شامل دو سری تشکیلات آتشفشانی و رسوبی است سنگهای آتشفشانی شامل توفهای داسیتی ، آندزیتی به رنگ سفید و سفید متمایل به سبز است ، که کانی سازی در این تشکیلات صورت گرفته است . ماده معدنی به صورت رگه ای و در برخی نقاط به صورت لنز با امتداد شمال شرقی ـ جنوب غربی و شیب 60 تا 70 درجه به سمت جنوب قرار دارد . ذخیره آن قسمت از معدن که در سطح قابل رؤیت است و امکان استخراج روباز را دارد ، 5672 تن تخمین زده شده است .

معدن سرب ، نقره، سیلیس و خاک صنعتی شاکین

موقعیت جغرافیایی :

    معدن شاکین شامل دو معدن سرب و نقره و سیلیس و دیگری معدن خاک صنعتی می باشد . محل عملیات اکتشافی آن در فاصله 83 کیلومتری جنوب غربی قزوین قرار دارد.70 کیلومتر از مسیر تا آبادی صادق آباد راه اصلی است . این محدوده در نقشه نوبران قراردارد .

زمین شناسی :

محدوده شاکین از سنگهای رسوبی و آذرین مربوط به دورانهای اول ، سوم و چهارم تشکیل شده است . در دولومیت ها و آهکهای این محدوده که دارای امتداد شرقی ـ غربی می باشد آثار کانی سرب با گانگ باریت و کلسیت دیده می شود . خاک صنعتی موجود هم که ناشی از تجزیة توفها و لاو های آندزیتی است در این ناحیه مشاهده می شود  که رنگ آن در نقاط مرغوب تر و دارای مواد آهکی کم تر سفید و مایل به قرمز و در نقاط دارای مرغوبیت پایین تر سفید و مایل به سبز است .

تاریخچه فعالیت معدنی :

پروانه اکتشاف آن به شماره 4028806ـ10/3/51 و به نام آقای سید تقی میری صادر گردیده و گواهینامه کشف آن به نام ایشان به شماره 403428 مورخ 31/3/55 در محدوده مذکور برای سه نوع ماده معدنی سرب و نقره و خاک صنعتی با ذخیره 74000 تن به عیار 10 تا 12 درصد سرب و 200 گرم نقره در تن و 225000 تن خاک صنعتی با هزینه عملیات اکتشافی 5695000 ریال صادر و سپس به شرکت شاکین منتقل شده است. پروانه بهره برداری برای سرب و نقره به شماره 414035 مورخ 25/12/55 صادر و در تاریخ         12/4/56 با طرح بهره برداری شرکت شاکین از خاک صنعتی موافقت شده است. شرکت شاکین در تاریخ 26/4/80 به اداره کل معادن و فلزات اعلام کرد که به دلیل پائین بودن درصد آلومین و بالا بودن عیار  آهن خاک صنعتی و عدم موفقیت در جلب نظر بازار مصرف ،تقاضای لغو قرارداد را دارد ، که با آن موافقت شد . پس از آن در تاریخ 1/12/73 شرکت شاکین اعلام نمود که در صدد است از مخلوط سیلیس باطله که  پس از شستشو حاصل می شود و خاک صنعتی موجود و مکمل های دیگر خاک نسوز تهیه و وارد بازار مصرف نماید .

    در معدن سرب و نقره و سیلیس شاکین ، سرب و نقره به صورت زیر زمینی استخراج شده و در حال حاضر تونلها و حفریات قبل تخریب گردیده است . اما سیلیس آن به صورت روباز استخراج شده و جاده دسترسی به معدن مناسب می باشد . تا سال 57 شرکت شاکین اقدام به ایجاد کارخانه فلوتاسیون سرب و نقره نموده و در سال 1360 و با در خواست شرکت، پروانه بهره برداری لغو و در سال 1368 مجدداً از طریق قرارداد استخراج و فروش، هر دو معدن به شرکت شاکین واگذار شده است . این شرکت طی سالهای 69  تا  70  در معدن سرب و نقره فعالیت استخراجی داشته و به علت افزایش هزینه فلوتاسیون و کاهش قیمت سرب در بازار جهانی از استخراج سرب و نقره منصرف و به ذخیره سیلیس موجود در محدوده معدن روی آورده است. در تاریخ 4/10/1381 سازمان صنایع و معادن استان قزوین ، تقاضای تفکیک محدوده سیلیس از سرب و نقره را نموده و دلایل خود را نیاز شرکت شیشه به سیلیس و فراهم بودن امکانات تهیه خوراک برای کارخانه شیشه و نیز مقرون به صرفه نمودن ذخیره سرب مطرح نموده است .

کندوکاوی در ریشه های انقلاب ایران

کندوکاوی در ریشه های انقلاب ایران[1]

                                                                                        عباس ملکی

انقلاب ایران قطعاً یکی از انقلابهای بزرگ است. انقلاب اجتماعی و یا بزرگ عبارت است از انتقال و دگرگونی سریع و اساسی حکومت و ساختارهای اجتماعی و تحول در ایدئولوژی غالب کشور. انقلاب اسلامی در شمار انقلاب های اجتماعی قرار دارد. زیرا از یک سو سبب تغییر در اساس و نوع حکومت گردید و از سوی دیگر به تحول در ایدئولوژی غالب و رسمی کشور و خط مشی های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در ابعاد داخلی و خارجی انجامید. برخی از انقلاب ها حتی با هدف تغییر انسانها می آیند. یعنی علاوه بر تغییرات اجتماعی و سیاسی، قصد دارند که انسان را که اساسا لذت جو و منفعت طلب و در پی سود شخصی است به انسان هایی متعالی و دارای آرمان های بزرگتر مانند عقیده، استقلال کشور و یا دستیابی به موارد مشخص تبدیل نمایند.

هر انقلاب در بستری از شرایط شکل می گیرد و بدون وجود آن شرایط هیچ تحول عمده ای صورت نمی پذیرد. انقلاب اسلامی ایران نیز از این مقوله مستثنی نیست. در مورد عوامل به وجود آورنده انقلاب تا کنون بسیار بحث شده است من نیز از دیدگاه خود این مسئله را می شکافم:

1.      موزائیک فکری مردم ایران

نهضت تنباکو، انقلاب مشروطه، جنبش ملی شدن صنعت نفت، قیام 15 خرداد 1342 و سرانجام انقلاب اسلامی، مجموعه پنج حرکت بارز سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر ایران هستند که هر یک به نوبه خود تاثیرات مهمی در اندیشه و عمل جامعه سیاسی ایران نهاده اند. بصورت کلی ایرانیان از لحاظ فکری تحت تاثیر نیروهای متعددی هستند. اولین آنها هویت ملی آنان است. دوم عنصر مذهب و یا مکتب تشیع است. سوم تحولات تاریخی این کشور است که به نوعی به حافظه تاریخی مردم تدریجا اضافه شده است.

-هویت ایرانی: شکل گیری هویت ایرانی به عنوان یک انگاره سیاسی و مذهبی به اواسط دوره ساسانیان و پادشاهی اردشیر بر می گردد. اما تکامل این مفهوم یک روند طولانی تاریخی دارد. هویت ایرانی شامل ملیت و قومیت است که به نژاد آریایی باز می گردد. دوم آنکه ایرانیان همواره خداپرست بوده اند. با ظهور اسلام به قول دکتر اسلامی ندوشن، "ایرانیان با آوردن اسلام، تغییری بنیادی در بعضی از شئون پدید نیاوردند. اعتقاد به پروردگار یکتا برجای ماند و ابلیس به جای اهریمن نشست. آتشکده تبدیل به مسجد گردید. نمازها و نیازها تنها تعییر شیوه دادند." ادبیات و زبان فارسی نیز بخشی از هویت ایرانی است که نقشی اساسی و محوری در هویت بخشی ایفا کرده و می کند.  

-هویت ملی: هویت ملی پدیده ایست که به 200 سال اخیر مربوط می شود. سرزمین مشترک، منافع مشترک، حقوق و دولت مشترک و یک حس روان شناسی فردی و جمعی از عناصر هویت ملی است. همان عنصری که هویت ایرانی، یعنی دین و زبان مشترک را تشکیل داده است، مقدمه ای برای هویت ملی ایران شده است. در ایران هویت ملی نیز سابقه ای بیش از 200 سال دارد و در دوران هایی مانند صفویه درایران نوعی ناسیونالیسم وجود داشته است. به همین دلیل میهن دوستی بخشی از فرهنگ عمومی ایرانیان است که توسط مبانی تشیع تقویت شده است.

-تشیع: انقلاب اسلامی در ایران و تاسیس جمهوری اسلامی در این کشور از نقطه نظر تاریخی حاصل یک سری رویدادهائی است که با پیوستن اکثریت ایرانیان به مکتب فکری شیعی و به عبارت دیگر رسمیت یافتن این مذهب از قرن شانزدهم میلادی آغاز گردید. در واقع یکی از عوامل مهمی که انقلاب اسلامی را از تمامی انقلاب های دگرگون ساز دیگر قرن حاضر متمایز می کند، همین ریشه های عمیقی است که این انقلاب در گذشته تاریخی دارد. اساسی ترین موضوع در بررسی نقش تشیع عبارت است از اصل "امامت " و تشخیص "امام" که نه تنها در زمینه اختیارات قضائی ،اجرائی و حتی نظامی جانشین پیامبر است ، بلکه مصداقی از ابعاد روحانی رسالت پیامبرانه نیز بحساب می آید. از نظر شیعه ، حکومت تنها در صورتی مشروعیت پیدا میکند که مرتبط با امام معصوم باشد. لذا حکومت هائی که بنام اسلام فرمانروائی می کرده اند کمتر مورد تائید شیعیان بوده اند. در موارد بسیاری شیعیان علاوه بر نافرمانی، بر علیه این حکومت ها بپا خواسته و قیام کرده اند.

-تحولات تاریخی: در عصر صفویه، برای اولین بار، در ایران، تشیع حکومتی فراگیر تشکیل میدهد. هرج ومرج و فلاکتی که بعد از سقوط صفویه حاکم میشود و سیاست سردی که نادر شاه نسبت به شیعه اعمال میکند، موجب میشود که بسیاری از علمای تراز اول ایران به نجف  مهاجرت کنند. با به قدرت رسیدن سلسله قاجار و به پایان رسیدن دهها سال جنگ داخلی ،سه عاملِ  بی ریشگی مذهبی فرمانروایان قاجار، جنگهای ایران و روس، که علما با صدور فتوای جهاد و تشویق وترغیب مردم برای پیوستن به جنگ نقش با اهمیتی از نظر حکومت یافته بودند، باعث گردید تا علما بخشی از قدرت و نفوذ زمان صفوی خود را باز یابند. ولی آنان تمایل چندانی به نزدیکی و سهیم شدن در قدرت دربار قاجار نشان نمیدادند و نجف همچنان بعنوان قلب حوزه علمیه تشیع باقی ماند. فتوای میرزای شیرازی را میتوان نقطه عطف عصر جدید در زندگی سیاسی اجتماعی روحانیت دانست.از این تاریخ به بعد روحانیت کم و بیش بصورت جزء جدائی ناپذیری از مبارزات سیاسی جامعه در می آید.

بى‏توجهى به ارزشها و معتقدات جامعه و مقابله با ارزشهاى اسلامى، مشخصه اى از سلطنت شاه در دوره 57ـ1342 و از عوامل زمینه ساز انقلاب اسلامی است.در جامعه‏اى مانند ایران که 98 درصد جمعیت آن مسلمان و بیش از 90 درصد آنها پیرو مذهب شیعه هستند، هیچ دولتى نمى‏تواند این عامل وحدت بخش را نادیده بگیرد. اما رژیم شاه با گستاخى خود علیه مذهب و روحانیت، مصداق این بى‏توجهى شده، مورد خشم و نفرت مردم قرار گرفت. بر همین اساس یکى از عوامل عمده بروز انقلاب اسلامى، تلاش شاه در زیر پا گذاشتن ارزشها و سمبلهاى دیرین اجتماعى بود که ریشه عمیقى در مذهب داشتند. این حرکت و تلاش شاه، از سالهاى 1340 به بعد بسیار واضح‏تر شد و بخش بزرگى از مخالفین رژیم شاه با تمسک به اسلام و مذهب به مقابله با وى برخاستند. تقلید و اقتباس شاه از سکولاریسم، نفى میراث اسلامى، نفرت از اعراب و تجلیل از گذشته پیش از اسلام، تأکید بیش از حد برناسیونالیزم قومى و نژاد، تغییر تاریخ اسلامى به تاریخ شاهنشاهى و جستجوى‏پایه‏هاى نظرى و تاریخى براى مشروعیت سلطنت، تغییر در قوانین و مقررات و حذف مواد مربوط به اسلام در آنها و...مسایلى بودند که واکنش اقشار و طبقات مذهبى را برمى‏انگیخت.

شاه طى یک برنامه حساب شده به سمتى مى‏رفت که دین را هم، به عنوان بخشى از مدرنیزاسیون جامعه، غربى کند و در یک جامعه بشدت مذهبى، نقش دین را همانند جهان غرب تنزل دهد، بدون این که به تفاوت زمینه‏هاى فرهنگى و تاریخى دو جامعه و دو دین توجه داشته باشد. یکى از دلایل اقبال گسترده مردم به اسلام در دهه آخر سلطنت شاه، اصرار بیش از حد رژیم در محو ارزشهاى اسلامى بوده است، بنا بر این نارضایتى مردم به این خاطر روز به روز تشدید مى‏شد. مدلهاى لباس، الگوى مصرف، رواج اشیاء لوکس، ادبیات و موسیقى مبتذل و بسیارى از مسائل دیگرى که ترویج مى‏شد چیزهایى نبود که با روح فرهنگى اصیل ما سازگار باشد ولی هر چه رژیم بیشتر تلاش مى‏کرد، مردم بیشتر حساس مى‏شدند. این موج گسترده، در سالهاى آخر سلطنت شاه به طور کامل بر روند انقلاب و اعتراضات مردم حاکم شد و همه شعارها و پیرایه‏ها را تحت الشعاع قرار داد و انقلاب به طور عملى در قالب اسلام و سمبلها و شعائرهاى مذهبى قرار گرفت به همین دلیل در این دوره، سخنرانیهاى سیاسى اسلامى به مساجد و منابر و حسینیه‏ها کشیده شد و مردم از مراسم و شعائر مذهبى همانند نماز جماعت، نماز عید فطر، شهادت، اربعین، تاسوعا و عاشورا به عنوان وسیله پوششى براى تحرک خوداستفاده نموده، همه چیز را از دست رژیم شاه خارج ساخته بودند.

مجموعه عوامل فوق که به موزائیک فکری ایرانیان باز می گردد باعث گردید که ایرانیان در آستانه انقلاب اسلامی دارای ذهنیتی پیچیده و تاریخی باشند. از یکطرف نسبت به دخالت خارجی بدگمان بوده و از طرف دیگر استبداد داخلی حکومت را تحمل نکردند. از طرف دیگر به عنصر ایرانیت بها داده و از سوی چهارم مذهب و کارکردهای آن بیشترین ابزار را برای بسیج و راهنمایی طبقات مختلف تمهید نمود. نقش امام خمینی در رهبری انقلاب نقشی یگانه و بی بدیل است، اما جا دارد که از نقش دیگر نخبگان موثر در ایجاد موزائیک فکری نیز یاد شود. یکی از مهمترین بخش های شکل گیری ذهنی ایرانیان در آستانه انقلاب به تلاش دکتر علی شریعتی باز می گردد. زندگی کوتاه و پر ثمرش که جز نوشتن و سرودن دردها و دغدغه ها و دریغ ها و آرزوهای یک ایرانی مسلمان نبود، گواه گویای شخصیت و ویژگی روحی اوست. شاید برجسته ترین ویژگی کلام او نیز همان همدلی و پیوند مستقیم با مخاطبانش بود. شریعتی بعلت تسلط برعلوم مذهبی وهم بر فرهنگ و تمدن جدید نقش ویژه ای در تحرک جوانان و بیداری نسل جوان ایفا کرد. او در آشنا ساختن جوانان با آنچه که خود داریم سهم بی نظیری ایفا کرد. یکی از دانشجویان در دانشگاه صنعتی شریف اخیرا برای تحقیق خود مصاحبه ای با استاد محمد رضا حکیمی انجام داده است. جایگاه حکیمی در ذهن شریعتی از آنجا معلوم می شود که او تنها وصی دکتر شریعتی است و شریعتی در وصیت نامه خویش مفصلا در باره فضائل او سخن گفته است. او در پاسخ محمود سرکاری خرمی می گوید:

" من در ســال 1314 در مشهد متولد شدم. دکتر شریعتی هم متولد 1312 در مشهد بود. من از نوجوانی به کانون نشر حقایق دینی می رفتم. این کانون توسط پدر دکتر شریعتی ایجاد شده بود. در آنجا با دکتر شریعتی آشنا شدم. از همان دوران با دکتر روابطمان نزدیک شد. بدون شک دکتر نقش بسیـار مؤثری در انقلاب داشت. او در بیداری جوانان نقش عمده ای داشت. سروکار او بیشتر با روشنفکران و جامعه تحصیل کرده بود نه عوام. از قبیل این جامعه دانشجویان بودند. دکتر شریعتی تقریباً 70 درصد افرادی که در دانشگاه بودند یا در بازار ولی دارای روحیه دانشگاهی بودند را متوجه انقلاب ساخت. دکتر شریعتی یک فریادگر است نه یک فقیه و مفسر قرآن. این مطلب را خود دکتر هم اعلام کرده بود. منتها فریادگری اگر بخواهد به نتیجه برسد، یک ایدئولوژی می خواهد. دکتر شریعتی هم تشیع علوی را برگزیده بود. تشیعی که با ظلم و سلطنت ناسازگار است ، نه تشیع ظاهری. بنابراین دکتر شریعتی قطعاً در جریان انقلاب و مذهبی شدن جامعه روشنفکر نقش داشته است. در ضمن باید گفته شود که حدود 30 درصد از جمعیت دانشگاه مذهبی بودند و اگر دکتر شریعتی هم نبود آنان انقلاب می کردند. در یکی از سخنرانی های دکتر در حسینیه ارشاد که من هم در آن حضور داشتم، بین سخنرانی دکتر با چشمی گریان به من نگاه کرد و گفت : پای همه قرارداد های استعماری امضای دکتر و مهندس فرنگ رفته است، باعث خجالت امثال بنده؛ در حالیکه در مخالفت با استعمار امضای آخوند نجف رفته دیده می شود."

2.      استبداد دستگاه حاکمه

دو عامل استبداد داخلى و استیلاى خارجى در ایران، دست به دست هم داده، ملت ایران را از بسیارى از حقوق سیاسى و اجتماعى خود محروم کردند. استبداد، خود به خود حاکى از فشار و اختناق، خفقان، فقدان آزادى و ارعاب و شکنجه است و به میزان امنیت سیاسى اجتماعى در جامعه، به حقوق ملت و رفتار رژیم با مخالفین خود مربوط مى‏شود. بدین لحاظ یکى از ریشه‏هاى مخالفت ملت با رژیم شاه را باید در همین عامل جستجو کرد. استبداد شدید شاه و به تبع او دولتمردان ایرانى، امرى آشکار و زبانزد همگان بود. وى به جز قدرت خویش قدرت دیگرى برایش قابل تحمل نبود. هرگاه احساس مى‏کرد فردى از مقدارى نفوذ مردمى برخوردار شده است، اگر مقامى رسمى داشت‏ بلادرنگ او را بر کنار مى‏کرد و چه از مقامات باشد چه از مردم، حتى او را نابود مى‏نمود. شاه طى دوران حکومت 37 ساله خود به طور دایم کنترل خود را بر جامعه و سیاست ایران افزایش داد. قانون اساسى کاملا مورد سوء استفاده وى قرار مى‏گرفت و عملا از استقلال قوا خبرى نبود و تمام تصمیمات مهم - و از جمله انتصاب و برکنارى نخست وزیر و وزراء، صاحبان پست‏هاى بالا، استانداران و غیره - توسط شاه اخذ مى‏شد. البته سلطه شاه بر سیاستهاى نظامى و خارجى کشور از بقیه آشکارتر بود. در این دوران، شاه با تفرقه انداختن بین افراد و سازمانهاى داراى وظایف متداخل و ایجاد و تحریک دشمنى و حسادت بین آنها حکومت مى‏کرد. همچنین نهادهایى مانند بازرسى شاهنشاهى، ساواک، نیروهاى مسلح شاهنشاهى، دادگاههاى نظامى و افراد ذینفوذ خاص و قدرت اقتصادى و سیاسى خانواده سلطنتى در راستاى هدایت نهادهایى مانند دفتر نخست وزیرى و وزراء، مجلس، مطبوعات و غیره و در جهت منافع و خواسته شاه، عمل مى‏کردند و گاه خود، وظایف اینها را انجام مى‏دادند. کابینه هیچ تصمیم مهمى نمى‏گرفت.

شاه با ایجاد سیستم اقتدارگراى تک حزبى تلاش مى‏کرد که در همه شؤونات جامعه دخالت نموده و همه افراد و طبقات اجتماعى را به اطاعت‏خود درآورد. اراده حاکم، فقط اراده شاه بود. شاه همه چیز را تحت کنترل خود در آورده و یک شبکه پلیسى مقتدر براى سرکوب ناراضیان ایجاد کردکه در واقع به عنوان یکی از تکیه گاههای مهم شاه در آمد. در شکل گیرى ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) ـ که از اواخر سال 1335 کار خود را آغاز کرد ـ آمریکا و اسرائیل نقش عمده‏اى داشتند. ساواک از چنان بودجه عظیمى برخوردار بود که مى‏توانست تمام طرحهاى مورد نظر شاه را اجرا کند. ساواک به روزنامه‏ها و مجلات در مورد درج اخبار و مقالاتشان، رهنمود مى‏داد، در مورد همه کسانى که قرار بود به مقاماتى برسند، از جمله نمایندگان مجلس تحقیق مى‏کرد. بازجویى و محاکمه افرادى را که علیه رژیم مخاطره انگیز بودند، به عهده مى‏گرفت، رادیو و تلویزیون را زیر سانسور داشت. صلاحیت استخدام همه داوطلبان براى کار در ادارات دولتى، و حتى در مواردى، بخش خصوصى را تعیین مى‏کرد. از همه امکانات لازم براى تعقیب و دستگیرى، بازداشت، و شکنجه مخالفان برخوردار بود. همچنین ساواک در راستاى کنترل مخالفین در خارج از کشور، پول‏هاى هنگفتى براى رؤساى ساواک در خارج ارسال مى‏کرد و به اشخاص داخلى یا سیاستمداران خارجى و از جمله یکصد روزنامه و نشریه خارجى مبالغ بسیارى حق السکوت مى‏داد. ساواک با فشار بى‏رویه و بازداشت‏هاى غیر ضرورى کسانیکه در واقع خطر زیادى براى رژیم نداشتند، خود بر موج نارضایى در طبقات مختلف مردم مى‏افزود.

یکى از مشخصات جامعه ایران در سالهاى 57ـ 1342، گسترش و رواج انواع فساد (ادارى، مالى و اخلاقى) در ارکان دولت و جامعه است که در نتیجه آن ثروت ملت توسط دولت و دربار سلطنتى حیف و میل مى‏شد و یا به جیب یغماگران خارجى مى‏رفت. فساد مالى نیز به نوبه خود تکمیل کننده این فرایند است. معاملات دولتى در داخل و خارج به طور عمده با رشوه بود، اختلاس از داراییهاى دولت، بسیار مرسوم بوده، مقامات درجه اول حکومت، همگى در خارج براى خود حسابهاى بانکى داشتند و دارایى غارت شده را به خارج منتقل مى‏کردند. وامهاى بسیار کلانى به دلالان و وابستگان به رژیم داده مى‏شد. خزانه مملکت همچون حساب شخصى شاه بود و به انحاء مختلف از آن برداشت مى‏شد. گوشه دیگرى از حیف و میلهاى رژیم شاه، مربوط به اسراف و ولخرجى در کارهاى بیهوده و تبلیغاتى بود، برگزارى مراسم و جشنها و صحنه سازیهاى تبلیغاتى رژیم پهلوى از این گونه است که عمدة جهت جبران کمبودها و نقص‏هاى اساسى سلطنت و نیز جبران احساس بى‏اعتمادى و ناامنى درونى خود شاه برگزار مى‏گردید. اوج این جشن ها جشن 2500 ساله شاهنشاهی بود. این جشنها و مراسم بى‏محتوا که مردم را سرگرم مى‏ساخت، موجب اسراف و ولخرجى زیادى مى‏شد. علاوه بر این  فساد اخلاقی و فحشا به صورتهاى مختلف، جامعه را فرا گرفته و توسعه یافت و حکومت هم علاوه بر این که ممانعتى ایجاد نمى‏کرد، با وسایل مختلف به آن دامن مى‏زد، قمارخانه ‏هاى مجهز و کازینوهاى شبانه‏روزى وابسته به دولت، همیشه دایر بود و پولهاى هنگفت بدست آمده از نفت در آنها صرف مى‏شد و در نهایت به مجامع معتبرترى از همین نوع در خارج منتقل مى‏شد.

3.      روابط خارجی شاه

ایران یکی از مهمترین کشورهای جهان بلحاظ استراتژیکی و ژئوپلیتیکی است. از نقاط قوت این کشور می توان به همسایگی با 15 کشور در مرزهای خاکی و آبی خود اشاره داشت.  این کشور دومین دارنده ذخائر نفت خام در جهان پس از عربستان سعودی، و دومین دارنده ذخائر گاز جهان پس از فدراسیون روسیه است. به همین دلیل همواره دیگر اقوام و ملل به این کشور نظر داشته و روابط با ایران برای آنان مهم بوده است. حکمرانان ایران همواره کوشیده اند با ایجاد موازنه بین نفوذ قدرت های بزرگ ،کشور را حفظ کنند اما در این زمینه گاه توفیق چندانی نیافته اند. ولی از لحاظ سنتی، تجربه کشور چنین می نمود که در روابط با متحدین خود پیوسته بازیچه دست قدرت های خارجی قرار میگیرد. احساس حقارت، خشم، دلزدگی عمیق و تمکین آمیخته به احتیاط و چاپلوسی نسبت به زورمندان، در برخورد ایرانیان با ممالک قدرتمند و مسئولان کشور انعکاس داشته است. این امر با دیدگاههای گوناگون توسط طبقات مختلف و درکل جامعه، احساس می گردید. مداخله تاریخی سایر ملل و آخرین آنها یعنی ایالات متحده آمریکا بصورت حیرت انگیزی در میان مردم ایران با نفرت همراه شد. زمانی که مستشاران نظامی آمریکا در خیابان های تهران و یا اصفهان با اتوموبیل های با شیشه سیاه که داخل اتوموبیل معلوم نبود تردد می کردند، هیچکس نسبت به آنان احساس گرم نداشت، بلکه این طور تفسیر می شد که آمریکا برای آنکه پول نفت ایران را نپردازد، بجای آن با تعریف پروژه های اقتصادی و نظامی بی مصرف سعی می نماید منابع مالی ایران را در آمریکا نگه دارد.

به دنبال کودتای 28 مرداد، شرکت های نفتی آمریکائی 40% از سهم تولید نفت ایران را که پیش از ملی شدن صنعت نفت تماما از سوی شرکت نفت ایران و انگلیس کنترل می شد بدست آوردند. از این دوره به بعد آمریکا به تدریج جای پای خود را در صحنه اقتصادی سیاسی و نظامی ایران تحکیم بخشیده به گسترش حوزهء نفوذ خود پرداخت. طی دهه های  1950  و  1960 دولت های آیزنهاور، کندی، جانسون و نیکسون کمک های بی سابقه و گسترده ای به رژیم پهلوی کرده ضمن تقویت نظامی و اقتصادی این رژیم  با راه اندازی و آموزش دستگاههای امنیتی همچون" ساواک"  رژیم شاه را در سرکوبی ملت مسلمان یاری می دادند.

درمورد علت این حمایت آمریکا از رژیم بطور خلاصه باید گفت که رژیم شاه حامی منافع آمریکا در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس و یکی از عمده ترین هم پیمانان آن کشور بود. این رژیم یکی از دو " ستونی "  بود که سیاست آمریکا در خاورمیانه متکی بر آنها بود. عربستان سعودی ستون دیگر بود. سیاست بومی کردن مسائل منطقه ای به آمریکا امکان داد تا ازطریق تجهیز قدرت های هر منطقه مخالفان حفظ منافع آمریکا را سرکوب کند. دولت ایالات متحده برای گسترش نفوذ خود در منطقه و همچنین ممانعت از دسترسی شوروی به آبهای گرم خلیج فارس و محصور کردن نفوذ کمونیسم "پیمان سنتو " را تشکیل داد که در واقع با "پیمان ناتو" و" پیمان سیتو" یک زنجیرهء دفاعی سرتاسری را در مقابل شوروی بوجود می آورد. در راستای این سیاست  سیل انواع تسلیحات مدرن بسوی ایران سرازیر شد و رژیم شاه مجاز شمرده شد که بجز تسلیحات اتمی هر نوع سلاح دیگری را که بخواهد بتواند در اختیار بگیرد. در عوض حکومت شاه نیز در پشتیبانی از منافع آمریکا اقدامات گوناگونی انجام می داد. از جمله آنها حمایت از رژیم های مرتجع منطقه و سرکوب جنبش های مخالف در منطقه، حمایت از رژیم صهیونیستی اسرائیل و تامین بیش از 70% نفت مورد نیاز اسرائیل، کمک به حکومت دست نشانده ویتنام جنوبی، حمایت از حکومت های غرب گرای آفریقائی و کمک به آنان در مبارزه علیه نفوذ کمونیسم، پشتیبانی از معاهده کمپ دیوید میان مصر و اسرائیل، باز گداشتن دست آمریکا در غارت منابع نفتی ایران، در اختیار قرار دادن راهها و تسهیلات دریائی و هوائی برای مقاصد نظامی و تجاری آمریکا، استقرار دو پایگاه استراق سمع آمریکائی ها در خاک ایران در مجاورت مرزهای شوروی، خرید تسلیحات آمریکائی ها به قیمت های گزاف و در اختیار قراردادن بازار ایران برای کالاها و خدمات آمریکائی بود.

4.      نارسائی های اقتصادی در دوران قبل از انقلاب

دردهه های اول و دوم 1300 ایران داری اقتصادی نسبتاً بسته بود که بر کشاورزی سنتی استوار شده بود. در آغاز قرن بیستم و با بالاگرفتن نقش نفت در اقتصاد صنعتی و پیدایش نفت مداخله خارجیان در ایران بیشتر شد. این عوامل طی نودسال اخیر درجهت تطبیق ساخت اقتصاد ایران با منافع غرب، نقش آفرینی اساسی داشته اند. پس از جنگ جهانی دوم توسط ملی گرایان و اصلاح طلبان باکمک نیروهای مذهبی به امید حفظ استقلال سیاسی و توسعه و تحول اقتصادی و اجتماعی در ایران حرکتی در جهت ملی کردن نفت صورت گرفت، ولی با کودتای 28مرداد 1332 مجدداً ایران هرچه بیشتر در چنگال انگلیس و آمریکا فرو رفت. پس از آن شاه دست بیگانگان بخصوص آمریکا را برای اعمال نظر و نفوذ خود در ایران باز گذاشت تا ساختار اجتماعی و اقتصادی مورد نظرخودرا در ایران ایجاد کنند و انقلاب سفید در سال 1342 بهترین برنامه برای ایجاد چنین منظوری بود. درنتیجه وابستگی بیش ازحد دولت به درآمدهای نفتی، افزایش واردات محصولات عمده کشاورزی و پرداخت یارانه موجب شد که در اوایل دهه 1350 کشاورزی به حاشیه رانده شود و ازروند کلی توسعه عقب بماند. از طرفی هزینه های عمومی و زیربنائی دولت افزایش چشمگیری یافت و این افزایش موجب شکوفائی برنامه ضربتی صنعتی کردن دولت گردید و بنابراین دولت دربخشهای مختلف اقتصادی و بافت نهادین جامعه رسوخ کرد. البته  بیشتر پروژه‏هاى بزرگ اجرا شده طورى نبودند که بینه و بنیانهاى صنعتى - اقتصادى ایران را تقویت و در طول زمان، این مملکت را از نظر صنعتى و پروژه‏هاى زیربنایى مستقل و خود کفا سازند. بلکه طرحهاى بى جهت ‏بزرگى بودند که چندان مطابق شرایط ایران طراحى نشده بودند، در حد اسراف گران و پرخرج بودند، بیشتر جنبه نمایشى داشته و به همراه اسلحه‏هاى فوق پیچیده و گرانى که خریدارى مى‏شد و نیز کالاهاى لوکس و تجملى مصرفى، اتکاى اقتصادى ایران به غرب را بشدت افزایش مى‏داد و منافع آنها عمدتا به جیب شرکتهاى آمریکایى مى‏رفت. دستگاه ناکارآمد اداری ایران نیز قادر به کنترل آنها نبود، زیرا بسیار عریض و طویل شده و به انواع زدوبندها و فسادهای مالی آلوده بود. بنابراین پروژه های بزرگ ملی از زمان خود عقب می افتادند و پیمانکاران خارجی که باعوامل داخلی شریک بودند به این بهانه و دلایل دیگر هزینه های پیش بینی شده پروژه هارا افزایش میدادند.

ازطرفی الگوی مصرف در ایران بتدریج تغییر کرد ودرچهارچوب الگوی مصرف شهری توسعه و تنوع یافت. رژیم به شکلهای مختلف مردم را به مصرف گرائی تشویق و ترغیب میکرد و برای پاسخ گوئی به مصرف گرائی روبه تزاید مردم در درجه اول واردات را افزایش داد که بخش عمده آن کالاهای مصرفی و واسطه ای بود و دردرجه دوم تولید از طریق ایجاد صنایع مونتاژ افزایش داده و درآمد نفت تنها منبع تامین هزینه این اقتصاد بود. ازدیگر نارسائیهاى اقتصادى و اجتماعى حاصل از برنامه‏هاى نوسازى و صنعتى شدن جامعه ایران مساله ایجاد فاصله عمیق طبقاتى در جامعه ایران در عهد پهلوى است، بطورى که  یکى از دلایل عمده نارضایتى مردم در زمان حکومت پهلوى شکاف و اختلاف عظیم طبقاتى بین معدودى اقشار بسیار غنى و مرفه جامعه –که شامل اطرافیان شاه، و صاحبان قدرت و نفوذ در دستگاه پهلوى می شده - و اکثریت عظیم توده مردم است، چرا که نحوه توزیع در آمدهاى ملى در دوران رژیم پهلوى آشکارا غیر عادلانه بوده است. بنابراین در سطح کلان و اساسی، اقتصاد ایران روزبروز بسمت عدم تعادل و درهم ریختگی پیش می رفت، اما در سطح خرد و علیرغم توزیع بسیار ناعادلانه کالا و پول، بعلت حجم بالای پول و کالای درگردش ـ که ناشی از درآمد نفت بود ـ چند صباحی سطح مصرف عمومی روبه افزایش بود ویک رضایت مندی اقتصادی نسبی عمومی وجود داشت.

زنگ خطر زمانی بصدا درآمد که با تمهیدات آمریکا از سال 1974، کشورهای عمده مصرف کننده نفت از چند سو برای کنترل وکاهش تقاضای نفت اقدام کردند؛ اقداماتی مانند صرفه جوئی، جانشینی سوختهای دیگر و تعبیه ذخائر استراتژیک. این امر باعث شد که در سال 1355، تقاضای جهانی نفت روبه کاهش گذارد و قیمت آن ثابت ماند. بنابراین تولید نفت ایران افت کرده و درآمدهای نفتی ایران کاهش یافت. طرح های ملی مانند سد سازی و نیروگاه سازی که دچار آن اوضاع بودند و بموقع حاضر نشدند اثر خودرا نشان دادند. سوء استفاده های کلانی که در عقب افتادن پروژه ها و ناهماهنگی صنعت و اقتصاد ایران اثر زیادی داشتند آشکار شد و اطرافیان شاه به افشای فسادهای مالی یکدیگر پرداختند. باطن و حقیقت اقتصاد شاه داشت برای همه آشکار می شد. همچنین درسایه این اقتصاد، نارضایتی سیاسی و فرهنگی مردم بسیار بالارفته بود و زمانی که درهم ریختگی اقتصادی آشکار شد، شاه و رژیم شاه را زمین گیر کرد. سیاست ریاضت اقتصادی و صرفه جوئی در هزینه های دولتی و همزمان با آن مبارزه با گرانی  که با فشار به اصناف و بازاریان همراه بود  نه فقط حاصلی ببار نیاورد  بلکه بر عدم رضایت عمومی افزود. فطع مستمری عدهء کثیری از کسانی که از بودجهء  نخست وزیری و سایر دستگاههای دولتی استفاده می کردند  و بسیاری از آنان اشخاص دست وپادار و بانفوذی بودند، بر جمع مخالفان دولت افزود و فشار بر اصناف و بازاریان  بدون اینکه تاثیر زیادی در مبارزه با گرانی و تورم بگذارد این گروه را بیش از پیش ناراضی کرد.

5.      ضعف و بی تصمیمی شاه و اراده استوار امام خمینی

علل ضعف و بی تصمیمی شاه، که شخصیت و خصوصیات ذاتی او و آثار جسمی و روانی بیماری مهلک سرطان میتواند از عوامل عمده و اساسی آن باشد، موجب شد که شاه، نه فقط خود قاطعیت و جسارت لازم برای رویاروئی با بحران های بزرگ را نداشته باشد، بلکه از سپردن اختیار و مسئولیت به اشخاص جسور و کاردان هم بیمناک باشد. اما درباره قاطعیت و جسارت و اراده تزلزل ناپذیر امام خمینی باید گفت که بدون وجود شخصیتی چون امام خمینی در مقام رهبری انقلاب اسلامی، یا این انقلاب به ثمر نمی رسید و یا به سازشی در جهت اجرای اصول قانون اساسی مشروطه و محدودیت اختیارات مقام سلطنت می انجامید. تنها قاطعیت امام در سرنگونی شاه بود که انقلاب را تا این مرحله پیش راند و به عمر نظام دوهزاروپانصد ساله شاهنشاهی در ایران خاتمه داد. استاد محمد رضا حکیمی در این باره می گوید: "یکی از تفاوت های فعالیت های دکتر شریعتی با امام خمینی در این است که امام با عوام رابطه برقرار می کرد؛ او با افرادی که در مساجد یا بازار رفت و آمد داشتند، خیلی خوب رابطه برقرار کرد و با اعلامیه های بیشمار خود مردم را به انقلاب دعوت نمود و آنان را از مسائل اجتماع مطلع ساخت. به همین دلیل سهم عمده ای را در انقلاب داشت. بطوریکه اگر امام در جریان انقلاب حضور نداشت، انقلاب انجام نمی شد. امـا نمی توان گفت که اگر دکتر شریعتی نبود انقلاب نمی شد؛ بلکه اگر نبود انقلاب ایران به تاًخیر می افتاد."

حال با توجه به نکات ذکر شده و عوامل یاد شده بنظر میرسد که عوامل اقتصادی و سیاسی در طول زمان موجبات نارضایتی عمیق مردم از حکومت شاهنشاهی را  فراهم آوردند و نارضایتی های مذهبی موجب تشدید آن شد و روحانیت شیعه که مظهر بارز آن امام خمینی بود با جمع این عوامل وبا استفاده از ضعف های رژیم پهلوی، به حرکت های مردمی جهت داده و انقلاب را به ثمر رساند.

---

[1] چاپ شده در مجله همشهری دیپلماتیک، دی ماه 1385

فساد اداری و راهکارهای مقابله باآن

عنوان مقاله

فساد اداری و راهکارهای مقابله باآن

تهیه وتنظیم

محمد رضا حسن پور

مقدمه:

فساد پدیده سرطانی است که خسارت عظیمی برای هرجامعه و ملت به همراه دارد .فساد اعتماد  مردم  به دولت را خدشه دار  می ساز د و ثبات  سیا سی و هنجارها ی  فرهنگی و

 ملی واجتماعی را متزلزل نموده و با تخریب  رقابت منصفانه در بازار کار و تخصیص ناکارآمد منابع مانع رشد اقتصادی می شود.لذا هرکجا مقررات وضوابت دست و پاگیر کمتر باشد،ضمینه حضور فساد بیشتر و متداولتر باشد،ضمینه حضور فساد بیشتر و متداولتر است،وهرکجا که کارمندان دولت حقوق بسیار نازل دریافت میکنند ،با اخذ رشوه حتی باکمترین مبلغ ناچیز از مراجعین  خود بدنبال رفع نیازهای مالی خود هستند و فساد گسترش یافته و با گسترش فساد وتزلزل ارکان دولتی ،حکومت متزلزل گردیده وگاها" به سقوط حکومت سیاسی منجرمی شود.لذا اعتماد عمو می یکی از سرمایه های اجتماعی است  که وحدت را درسیستمهای اجتماعی ایجادوحفظ نموده و ارزشهای دموکراتیک راپرورش می دهد.اعتماد عمو می بعنوان یکی از ارکان حاکمیت هرنظام سیاسی و مبنای مقبولیت آن،اتکال متقابل دولت و ملت راتحکیم می بخشد،حال آنکه وظیفه دولت مدیریت صحیح این اعتماد عمو می و افزایش میزان آن است.   

فساد(اداری): (Corruption):سوء استفاده از قدرت محول شده، برای نفع شخصی در بخش دولتی یا خصوصی در سطح خرد یا کلان فساد نام دارد. همچنین اقدامات کارکنان و مأ موران دولتی که با هدف انتفاع و بهره برداری برای خود یا اشخاص دیگری یا در قبال دریافت وجهی یا مالی برای خود یا اشخاص دیگر از طریق نقض قوانین و مقررات و ضوابط اداری، تغییر در قوانین و مقررات و ضوابط اداری، خود داری یا کند کاری وکوتاهی در انجام وظایف قانونی در قبال ارباب رجوع و تأخیر یا تسریع غیر عادی در انجام کار برای اشخاص معین در مقایسه با دیگران انجام می پذیرد فساد اداری نام دارد و نیز به اقدامات اشخاص حقیقی و حقوقی که با هدف انتفاع و بهره برداری برای خود یا اشخاص دیگر یا در ازای پرداخت مال به مأموران دولت بمنظور برخورداری از مزایا یا امتیازات از راههای غیر صحیح انجام می پذیرد فساد اداری گفته می شود.

دیدگاه اسلام پیرامون شفافیت و پاسخگویی:

بنا براین دین مبین اسلام در حوزه اقتصاد، سیاست، فرهنگ و …در راستای حصول اهداف ذیل، پاسخگویی مسئولان در برابر مردم را برای نظارت ایشان بر حسن اجرای امور به عنوان تکمله پاسخگویی در برابر خداوند و پیامبر (ص)، ائمه معصومین، وجدان و مقام مافوق از درجه اهمیت بالایی برخوردار می داند و نکات زیر توصیه وسفارش می شود.

-          جلوگیری از ایجاد خطا و رفع خطاهای احتمالی واقع شده در سیستم ها و فرآیند ها و تشکیلات، در نحوه اجرا و یا عملکردکارگزاران.

-          پیشگیری از فساد احتمالی با توزیع مناسب قدرت و درآمد.

-          جلوگیری از اتلاف و به هدر رفتن منابع و امکانات.

-     انتخاب احسن در برنامه ها و سیاستها و کارگزاران با تشخیص نقاط قوت و ضعف و رفع و رجوع ضعفها و تقویت و تقدیر از قوتها با عنایت به تهدید ها و فرصتهای پیش رو.

-          احقاق حقوق‌شهروندان باتقویت ارتباط ‌بین مردم ومسئولان برای رفع ابهامات وتقویت وحدت ملی.

علل و عوامل شکل گیری فساد وعدم شفافیت:

        · حوزه اداری- مدیریتی

        · حوزه اقتصادی

        · حوزه سیاسی- مدنی

        · حوزه فرهنگی- اجتماعی

عوامل اداری- مدیریتی:

-          نبود نظامهای اطلاع رسانی پیشرفته و عدم هماهنگی میان بخشهای مختلف دولت.

-          تمرکز در نظام اداری و عدم مشارکت کارکنان در تصمیم گیریها.

-          چند شغلی بودن بسیاری از مدیران و کارکنان و وجود ابهام نقش و مسئولیت در بسیاری از مسئولیتها.

-          عدم رسیدگی به تخلفات مدیران ارشد و حسابرسی از داراییها و اموال آنها.

-          نبود معیارهای دقیق برای تشویق و تنبیه کارمندان و مدیران و عدم برخورد قاطع و به موقع با متخلفین و اجرا نشدن قوانین تنبیهی موجود.

-          نبود نظام سالم و صحیح ارزیابی عملکرد کارمندان و مدیران.

-          نبود امنیت و ثبات شغلی و امید به آینده در مسیر شغلی کارکنان.

-          تغییرات مداوم و عجولانه مقررات، ضوابط و قوانین.

-          عدم توجه کافی به آموزش مستمر حین و ضمن خدمت کارکنان که از مسائل مهم در بهبود مدیریت و امور اداری است.

-          پارتی بازی و رفیق‌بازی در جذب و استخدام، انتصاب و ارتقاء و جابجایی و نبود فرصت برابر دراستخدام برای تمامی شهروندان.

-          نبود نظام پاسخگویی مناسب به شکایات ارباب رجوع و عدم اطلاع رسانی شفاف و بموقع و عدم دسترسی عموم به اطلاعات.

عوامل اقتصادی:مشکلات و مسائل معیشتی کارکنان و عدم تناسب هزینه‌ها با در آمد آنان احتمال سوء استفاده از موقعیت شغلی و برخورد نا مناسب با ارباب رجوع را افزایش می دهد.

-          وجود فاصله طبقاتی و نا برابر یهای فاحش اقتصادی بین اقشار مختلف جامعه.

-          وجود انحراف در قیمتها، معافیتهای مالیاتی نابجا،‌عدم شفافیت در یارانه‌ها.

-          وجود نا برابری اقتصادی و مالی کارکنان در بین سطوح مختلف اداری.

-          تورم و صعود خود افزای قیمتها و به تبع آن افزایش فقر ، فساد، تبعیض و تضعیف عدالت اجتماعی.

-          عدم تساوی دریافتیهای کارکنان در دو بخش دولتی و غیر دولتی.

-          مناسب نبودن سطح زندگی کارکنان با موقعیت اجتماعی آنان که موجبات انگیزه ارتکاب تخلفات را فراهم می‌کند.

عوامل سیاسی-مدنی:

-          برخورد سیاسی و احساسی با مسائل بجای برخورد علمی و منطقی.

-     وجود انحصارات سیاسی در نظام اداری در سطح کلان وخرد که باعث می شود مبارزه با حذف رانتهای اطلاعاتی و مبارزه با فساد برای حذف این انحصارات صورت نگیرد.

-          نبود فضای سالم رقابتی بین گروههای سیاسی.

-          نبود مشارکت واقعی مردم در اداره امور کشور.

-          مصلحت اندیشی در نظام سیاسی و عدم رسیدگی به تخلفات سیاستمداران و برخورد جدی بامدیران ارشد فاسد.

-          نبود عزم سیاسی برای رفع رانتهای اطلاعاتی و مبارزه با فساد و اطلاع رسانی شفاف.

عوامل فرهنگی-اجتماعی:

- ضعف و نارسایی فرهنگی عموم مردم و عدم اطلاع از حقوق و وظایف خود.

-          ضعیف بودن فرهنگ کار و عادی شدن کم کاری و عدم پاسخگویی در مقابل تعهدات.

-          شیوع فرهنگ قانون گریزی و حتی قانون ستیزی.

-          شیوع فرهنگ تجمل‌گرایی در جامعه و سازمانها.

-          عدم توجه عمومی به وجدان کاری و انضباط اقتصادی و مالی.

-          سوء استفاده و تبعیض قائل شدن در سطح مدیران و تبدیل به عادت و فرهنگ شدن آن.

-          اشاعه فرهنگ قدرت‌طلبی و برتری‌جویی، افزون طلبی و زیاده خواهی و حرص.

-          سیاست زدگی و سیاسی‌بازی و خوگرفتن با رفتارها و تاکتیکهای سیاسی.

-          نبود فرهنگ نظارت بر خویشتن و خودکنترلی.

اقدامات لازم و راهکارهای پیشنهادی در ابعاد گوناگون با رویکرد کاهش فساد اداری شامل :*راهکارهای  اداری – مدیریتی

-          عادلانه کردن حقوق و مزایای کارکنان در بخشهای مختلف دولت و در رده های مختلف سازمانی و همچنین در مقایسه با بخش غیر دولتی.

-          بازنگری در نظام انتصاب و ترفیعات و استفاده از نظام ارشدیت یا جانشینی مدیران و شایسته سالاری به جای باند بازی و پارتی بازی.

-          آموزش مستمر کارکنان برای آشنایی با قوانین، مقررات و زمینه های وقوع تخلف و فساد.

-          ایجاد الزام قانونی بیشتر برای جلوگیری از تصدی بیش از یک پست مدیریتی توسط یک فرد.

-     مکانیزه کردن امور اداری با استفاده از فنون جدید و امکان ا نتقال سریع و به موقع اطلاعات و همچنین ارتباط کمتر کارکنان با ارباب رجوع که  تعدیل امور غیر ضروری را امکا نپذیر می سازد.

-          تدوین و اجرای نظام تشویق و تنبیه مؤ ثر و کار آمد که در آن معیارهای دقیق و ضما نت اجرا ملحوظ شود.

-          ارزیابی واقعی عملکرد مدیران و کارمندان.

-          اتخاذ راهکارهایی برای افزایش ثبات و امنیت شغلی کارمندان و مدیران.

-          ایجاد وحدت رویه اداری و قضایی.

-          جلوگیری از تغییرات مکرر و بی مورد بخشنامه ها، مقررات و قوانین.

-          مشارکت دادن کارکنان در تصمیم گیریها و مدیریت از طریق احیای نظام پذیرش و بررسی  پیشنهادها و استقرار نظام مدیریت مشارکتی.

-          تشکیل مرکز مستقل مبارزه با فساد اداری.

-          تدوین منشور اخلاقی مدیران و کارکنان بخش دولتی.

-          *راهکارهای اقتصادی:

-          بهبود وضع اقتصادی و معیشتی کارکنان به نحوی که تعادل و تناسب بین درآمدها و هزینه ها برقرار شود.

-          سیاستهای اقتصاد کلان دولت برای کاهش شکاف و فاصله طبقاتی و بسط عدالت اجتماعی باشد.

-          مهار بیشتر تورم سرلوحه برنامه های اقتصادی دولت قرارگیرد.

-          تجدید نظر در اجرای نظام هماهنگ پرداخت ها صورت گیرد.

-          اصلاح ساختار اقتصادی و راه اندازی و تقویت بخشهای مختلف اقتصادی به گونه ای که اشتغال کامل در تمامی عوامل تولید ایجاد شود.

-          *راهکارهای سیاسی – مدنی:

-          توسعه نهادهای مدنی و افزایش سطح پاسخگویی بخشهای دولت به آنها در راستای تقویت مردم سالاری دینی .

-          مبارزه با رانتهای سیاسی که در این راستا بسیاری از رانتهای اقتصادی و اداری و قضایی از بین خواهد رفت.

-          ایجاد دگرگونیهای لازم در قوه قضائیه برای اجرای برنامه مبارزه با فساد اداری.

-          برخورد جدی با مدیران ارشد که دچار فساد و مرتکب تخلفات اداری می شوند.

*راهکارهای فرهنگی- اجتماعی:

-          مقابله فرهنگی با فساد اداری در قالب برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت در بخشهای آموزش و پرورش، سایر نهادهای فرهنگ ساز و وسایل ارتباط جمعی مقابله فرهنگی با قانون گریزی و قانون ستیزی و رانت اطلاعاتی.

-          اشاعه فرهنگ اسلامی که از جمله مولفه‌های آن قناعت ، عدالت ، صداقت، انصاف و...می باشد.

-          تمرکز ویژه بر توسعه و ترویج فرهنگ مناسب کار با تکیه بر ارزشها و هنجارهای اسلامی-ایرانی.

-          تلاش برای تغییر نگرشها به مناصب و مسوولیتهای دولتی و ترویج فرهنگ نظارت بر خویشتن.

*خلاصه و نتیجه گیری:

این مقاله با عنوان نگاهی اجمالی به موضوع رشوه و مبارزه با فساد اداری به عنوان یکی از پیامد های عدم وجود شفافیت و دغدغه های روئسا و مدیران محترم مطرح و میتوان نتیجه گیری نمود که جایگزینی استراتژی شهرو ند محوری و ایجاد دیدگاه مشارکت جویانه به جای پرداختن صرف به مسائل درون بوروکراسی و دیدگاه سلسه مراتبی و نیز سرعت تغییر و تحول در مدیریت دولتی و رشد فناوری های اطلاعاتی- ارتباطی اداری،عرصه را بر سوداگران و رانت خواران محیط نا شفاف و غبار آلود تنگ نموده و بقاو حفظ مدیریت دولتی را در ایجاد تحول و اصلاحات بنیادی در راستای ایجاد شفافیت بیشتر و اطلاع رسانی به موقع، صریح و صحیح می داند.بنابراین ایجاد محیطی شفاف و پاسخگو ضمن ایجاد شفافیت دراطلاعات وارتباطات یک استراتژی بی نظیر است که جایگزینی برای آن قابل تصور نیست. چرا که مجموعه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در راستای تحکیم حکومت مردم سالاری دینی و طبق آموزه های اسلامی خود بدنبال ایجاد یک جامعه مدنی که همان مدینه النبی رسول اکرم(ص)است می باشد.لذا با یک دید سیستمی، جامع و همه جانبه شفافیت را در عرصه های اداری- مدیریتی، اقتصادی، سیاسی-مدنی و فرهنگی-اجتماعی جستجو نموده و برای هر کدام از این ابعاد و با رویکرد فساد ستیزی و ایجاد اراده ملی در نفی فساد و ارتشاء اداری، راهبردها و راهکارهای مناسب پیشنهاد می نماید.

پرورش اخلاق در جامعه

مسئولیت اجتماعی عملی ایجاد محیطی امن در جامعه است و این مسئولیت تحقق نمی یابد مگر با ایجاد شعور و آگاهی در عالم درون آدمی. تربیت اخلاقی تنها عاملی است که محرک این واقعیت است و این آگاهی تحرک آفرین را بیدار می کند. از سوی دیگر قوانین اخلاقی وسیله ای ایجابی به شمار می رود که واقعیتی است که مسئولیت اجتماعی را به کار وا می دارد. برای پیاده کردن الگوی اخلاق و تذکر لسانی در جامعه بایستی حس محبت را در جامعه زیاد کرد. باید کاری کرد که کدورتها و نفرتها در جامعه از بین برود. از سوی دیگر اندیشمندانی از جمله سقراط بر این عقیده بودند که برای پیاده شدن اخلاق در جامعه باید به انسانها تعلیم داد و جامعه را دانا کرد. وقتی مردم آگاه و دانا شدند همان دانش برای آنها اخلاق است و تعلیم عین تربیت است. اگر ماد بخواهیم چیزی را ببینیم و یا در حال راه رفتن جلو خود را ببینیم مشروط بر این است که غبار و تاریکی وجود نداشته باشد. اگر گرد و غبار زیاد باشد نمی توانیم ببینیم و به قول سعدی:

حقیقت سرایی است آراسته                                         هوی و هوس گرد بر خواسته

نبینی که هر جا بر خواست گرد                                    نبیند نطر گرچه بینا است مرد

تو را تا دهن باشد از حرص، باز                                      نیاید به گوش دل از غیب، راز

الگوی اخلاق در اسلام

نکته مهمی که ضرورت آگاهی و معرفت و وجود تعلیم و تعلم جدی در زمینه اخلاقی را روشن   می سازد، عظمت هدفی است که در تعالیم اسلامی از سازندگی اخلاقی تعقیب می شود. هدف از تربیت اخلاقی تنها این نیست که شخص پاره ای از آداب ظاهری را فرا گرفته و یا برخی فضایل سطحی و ظاهری را در خود ایجاد کند، بلکه هدف نهایی از سازندگی اخلاقی و معنوی در مکاتب آسمانی چنان با عظمت و حساس است که هرگز و تحت هیچ شرایطی نمی توان با انواع جهالتها، ساده اندیشی ها و سطحی نگریها به آن دست یافت. الگوی اخلاقی اسلام انسان وارسته و به کمال پیوسته ای است که علاوه بر ظاهر از نظر باطن نیز به تصفیه ای کامل نائل آمده و دلش به نور معرفت است.